Dünya değişiyor; iklim değişiyor, tabiat değişiyor ve sağlık değişiyor. Fezayı fetheden insan, bir virüsün pençesine düşmüş.
"Dünya" deyince... Manasını hiç düşündünüz mü? "Denî"den geliyor. Ednâ, dünya... hepsi "aşağı, en aşağı" ile alâkalı. Aslı Arapça. Bizde, ilk kayıt, Yusuf Has Hâcib''in Kutadgu Bilig''inde görülür.
Nişanyan sözlüğünde Kutadgu Bilig''den örnek vermiş: "Bu dunyā yaġı ol bu nafsiŋ yaġı" (Bu dünya düşmandır, nefsin de düşman)
Bir örnek de Darîr''in ünlü Kıssa-i Yusuf''undan gösterir:
"Dimegil kim dunyeligim yok ṭurur / himmetü var-ısa mālu çok ṭurur" (Dünya malım yok deme, himmetin varsa malın çoktur)
Yunus Emre ve Darîr, ikisi de 14. yüzyılda yetişti. Yunus daha öncedir. Onda "dünya" sık geçer. Bir örnek: ''''Miskin Yunus sabr eylegil bu dünyanun zahmetine / Dürlü cefaya katlanur sen sultana eren kişi"
Kaşgarlı Mahmud ile Yusuf Has Hacib aynı bölgeden ve aynı dönemden. 11. yüzyılda yaşadılar. Kutadgu Bilig 1069, Divanü Lügati''t-Türk 1072 tarihli. Kaşgarlı, "dünya" kelimesi yerine "ajun/acun"u kullanmış. (Bir tarihte Türkçemize dair "Acun" adıyla dergi çıkarmıştım. İlham kaynağımız Kaşgarlı tabiî).
Şu zamanda "dünya"da ölüm kalım mücadelesi veriliyor.
Prof. Dr. Salih Özbaran''ın "Tarihçi ve Doğa" kitabı tam zamanında çıktı. Kitabın alt başlığı: "Çözüm bilimin sırtında / Tarih doğanın kucağında" (Tarihçi Kitapevi, 112 s.)
Tarihçi Kitabevi, daha önce Prof. Dr. Özlem Kumrular''ın Salih Özbaran''la yaptığı "nehir söyleşi"yi yayınladı: "Tarih Ferman Yazılmaz" (336 s.)
Bu uzun mülâkatta, Özlem Kumrular soruyor, Salih Özbaran anlatıyor. Hayatından kesitler verirken, döneminin ilmî çalışmalarını da mercek altına yatırıyor.
Mülâkatı yapan Özlem Kumrular doktorasını tarih alanında İspanya''da yapmış. Salih Özbaran da Portekiz''de doktora yapmak istemiş ama İngiltere''ye göndermişler. Sonra Portekiz''e gitmiş, arşive girmiş.
(Ben de bu iki ülkeyi öne çıkarmış, şimdi doçent olan büyük kızımı, İngilizce yanında, İspanyolcaya yönlendirmiştim. Doktorası sırasında Brezilya''da Portekizceyi de öğrendi. Orada bir tespitini aktarınca "Hemen gir o konuya. Bilgileri, belgeleri topla." dedim. Yakında kitabını tamamlayacak.)
Salih Özbaran "Tarihçi ve Doğa"yı niçin yazdı? Kendisinden öğrenelim:
"Bu kitapçık içinde yansıtılması düşünülen bilgiler, çoğu 2019 yılının son aylarında kendini göstermeye başlayan, 2020 boyunca dünyayı kasıp kavuran, geleceği belirsiz, insanlığın önlem almadaki paniğine tanıklık ettiği bir zaman diliminde yazılmıştır. Covid-19 pandemisi sürecinde not etmeye çalıştığım bilgilerdir; doğa-tarih ilişkileri hakkında, tarihçi niteliğimle toplamaya çalıştığım bilimsel saptama ve uyarılardır; bazı düşüncelerimi içeren yazılar ve notlardır."
Kitabın girişindeki, Mustafa Kemal''den alıntısını aktaracağım:
"Malûm-ı âlîlerinindir ki milletimiz asırlardan beri iki kuvvetin, iki müstebid kuvvetin, imhakâr kuvvetin taht-ı tazyikında müteessir ve müteellim olmakta idi. O kuvvetlerden birisi; doğrudan doğruya memleket ve milleti idare etmek iddiasında bulunan müstebidler, ikincisi bütün bir emperyalist ve kapitalist âlemidir." (Mustafa Kemal, 29 Ocak 1921, Zafer Toprak, Atatürk: Kurucu Felsefenin Evrimi, 2020).
Mustafa Kemal''in sözleri aynen korunmuş. Kelimeler değiştirilmemiş. Olması gereken bu.
Okumak lâzım.
