Karaçok hangi dilden?

Türkiye, bombalayana kadar, "Karaçok" diyle adlandırılan, Suriye'de bulunmakla beraber Irak'taki Sincar'ın devamı olan dağı kimse bilmiyordu. Haberlerde de geçmemişti.

Osmanlı döneminde, bölge Türkiye'ye dâhildi. Irak ve Suriye'de, hatta Lübnan'da birçok yer isimleri Türkçedir. Türkmen/Türk nüfus da fazladır.

Dr. Yusuf Gedikli, Karaçok Dağı'nın adının nereden geldiğine dair bir açıklama görderdi.

Dr. Yusuf Gedikli'nin Türk diline dair dikkate değer çalışmaları vardır. Yalnız, farklı bir imlâ kullanır. Onun imlâ tercihini "uç" gördüğümü belirtmeliyim. Genel kabulü dikkate alarak imlâsı üzerinde oynadım. Açıklaması şöyle:

"Kuzeydoğu Suriye'deki Karaçok Dağı son günlerde Türk jetlerinin yaptığı harekâtla gündeme gelmiştir. Bu dağın doğru adı Türkçe Karaçuk (Karacık) Dağı'dır. Anlamı 'karacık', yani 'küçük kara dağ'dır. Türk dünyasında birçok Kara Dağ ve birkaç Karaçuk (Karacık) Dağı vardır. Şöyle ki:

1. Kaşgarlı Mahmut'ta Karaçuk 'El-Fârâb kentine verilen ad. Bu, Oğuz kentlerinden biridir' diye açıklanır. Bu kent bugün dahi Karaçuk adıyla bilinen dağın yakınındadır.

2. Dede Korkut'un ikinci (Salur Kazanuñ evi yağmalanduğu boyu) ve üçüncü (Kam Büre Beg oğlu Bamsı Begrek) boylarında geçen Karaçuk Dağı. Üçüncü boyda geçen şu dizeler dağın yeri hakkında bir fikir verir: 'Bayındur Hanuñ güyegüsü [güveyi]/ Türkistanuñ direği / Amıt suyunuñ aslanı / Karacuğuñ kaplanı.' Amıt Suyu bilindiği üzere Dicle Irmağı'dır.

3. Kuzeydoğu Suriye'deki Karaçuk (Karacık) Dağı. Bu yazıyı kaleme almamıza neden olan dağ. Bu dağ Kamışlı'nın güneyinde, Sincar'ın kuzeybatısındadır. Kamışlı Türkçe bir addır. Dağın güneydoğusunda Sincar, Sincar'ın kuzeydoğusunda Telafer Türkmen ilçesi vardır. Bu bölgeler Türkmenlerle meskûndür.

4. Musul yakınındaki Karaçuk Dağı. Musul'un bir mahallesinin Gökçeli olduğu geçen aylardaki olaylar dolayısıyla basına yansımıştı.

5. Azerbaycan'da Kiçik [Küçük] Karadağ sıra dağlarının Mil düzüne uzanan kesiminde yüksek bir doruk. Bu doruk halk arasında Dede Korkut'ta geçen Karaçuk Çoban'ın adıyla ilgili görülür ve Karaçuk Çoban Dağı olarak adlandırılır (29 Nisan 2017).

6. Afgan Türkistanı'nda, Belh yakınlarındaki Karaçuk Dağı.

Görüldüğü gibi Türk dünyasında birkaç Karaçuk (Karacık) Dağı vardır (Kara Dağlar'ı ve Karaca Dağlar'ı söz konusu etmedik). Bunlardan biri de Kuzeydoğu Suriyedeki Karaçuk (Karacık) Dağı'dır. Dağın doğru adı Karaçuk'tur. Basına yansıtıldığı gibi Karaçok ~ Qereçoh ~ Qereçox değildir. Qereçoh ~ Qereçoh dağın Kırmançça-Soranca biçimidir. Türkçeden alınmıştır. Bu bölgeler Selçuklular zamanından beri Türklerle meskundür ve ünlü Selçuklu sultanı Sancar (1086-1157)'ın adı Sincar dağ adının çağrışımıyla verilmiştir." (Dr. Yusuf GEDİKLİ)

Açıklamada, Dede Korkut'ta geçen Amıt Suyu dikkatinizi çekmiştir. Diyarbakır (Diyar-ı Bekr) eskiden Amid diye bilinirdi. Amid antik dönemden kalma bir isimdir.

Sincar, Singar'dan değişime uğramıştır. Büyük Selçuklu Devleti sultanı Sancar, Yusuf Gedikli'nin belirttiği gibi, adını, Sincar'dan alır. Sancar Türkçeleşmiş bir isimdir.

Yazarın Diğer Yazıları