Uzaktan çalışma ile sigortalı olunur mu?

Koronavirüs salgını ile beraber uzaktan çalışma modeli çalışma hayatında yaygınlaştı. Pandemi süresince uzaktan çalışma ile işlerini sürdüren işletmelerin birçoğunda uygulamanın önemli oranda kalıcı olduğundan söz edebiliriz. Uzaktan çalışmayı geniş anlamda, çalışanın evinde ya da işverenin işyeri dışında kendi belirlediği bir yerde ücret karşılığı iş görmesi olarak tanımlayabiliriz. Aslında uzaktan çalışma günümüz teknolojik gelişmeleri ile pandemi sürecinin gereksinimlerinin çakışması ile doğdu. Teknolojik iletişim araçlarının öne çıktığı model, kriz anında doğdu ancak kalıcı olacağa benzer. Dolayısıyla uzaktan çalışma ile ilgili süreçler / sorunlar gündemden düşmeyecek gibi.

Uzaktan çalışmanın ortaya konabilmesi için iş sözleşmesi yapılması şart. Uzaktan çalışma sözleşmesinin unsurlarını sıraladığımızda:

Uzaktan çalışma sözleşmelerinin yazılı olması,

Yapılacak sözleşmede işçinin yapacağı işin açıklanması,

İşin; ne kadar süreceği, çalışma saatleri, nerede yapılacağının, nasıl yapılacağının belirlenmesi, fazla çalışma yapılacak ise ilgili mevzuat hükümlerine göre talep ve kabul yapılması,

Uzaktan çalışma sözleşmesinde işin bir bölümünün uzaktan, bir bölümünün de işyerinde yapılması durumu varsa; sözleşmede hangi sürelerin uzaktan çalışmaya tabi olduğuna yer verilmesi,

İş karşılığı ödenecek ücret tutarı ile ücret ödeme kanalının belirlenmesi,

İşverence işçiye teslim edilecek çalışma araçlarına (özellikle teknolojik cihazlara) ait bilgilere ve sorumluluklara değinilmesi,

Faaliyet için kullanılan araçların işveren tarafından sağlanması durumunda kullanım koşullarının netleştirilmesi,

Uzaktan çalışmanın mümkün olabilmesi için kullanılacak iletişim kanalının ve iletişim sıklığının seçilmesi,

Uzaktan çalışmadan doğacak zorunlu giderlerin işveren tarafından karşılanması konusunun düzenlenmesi gerekmektedir.

Uzaktan çalışma, işverenin iş sağlığı ve güvenliği sorumluluklarını ortadan kaldırır mı?

Uzaktan çalışma modeli, işverence sağlanması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini zorunlu kılmaktadır. Uzaktan çalışmanın konusunu oluşturan işin niteliği çerçevesinde önlemlerle ilgili çalışan bilgilendirilmelidir. Gerekli eğitimler verilmelidir. Sağlık gözetimi yapılmalı ve işverence sağlanan ekipmanla ilgili iş güvenliği tedbirlerini alınmalıdır. Aksi halde işverenin sorumluluğu doğacaktır. Bunların yanı sıra biyolojik etkilere açık, tehlikeli kimyasal ve radyoaktif maddelerin söz konusu olduğu işlerin uzaktan çalışma ile yapılaması olanaklı değildir.

İşyerinde çalışması süren bir işçinin uzaktan çalışmaya geçişi yapılabilir mi?

Hali hazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüşebilir. Ancak işçinin ve işverenin anlaşması gerekli. İşçinin yazılı talebi, işverence değerlendirilir. 30 gün içinde yapılacak değerlendirmede; yapılacak işin ve işçinin özelliği göz önüne alınarak, yanıtlanmalıdır. Uygun görülmesi durumunda uzaktan çalışma sözleşmesi düzenlenmesi gerekmektedir. Uzaktan çalışmayı seçen ve talebi kabul gören işçi, ilerleyen süreçte yeniden işyerinde çalışmak isteyebilir.

Diğer taraftan, zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uzaktan çalışma modeline geçilecekse, işçinin onayı şart değildir.

Uzaktan çalışan sigortalıların SGK’ya bildirimleri

Aylık prim ve hizmet belgesine/muhtasar ve prim hizmet beyannamesine çalışma gün sayısının ne kadarının uzaktan çalışmaya ilişkin olduğu belirtilmelidir. Uzaktan çalışma gün sayısı, fiili çalışma gün sayısını geçemez.

Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile ilgili uygulamalarda; uzaktan çalışan sigortalıyla işyerinde çalışan sigortalı arasında bir fark yok. Hakeza yıllık ücretli izin ya da hafta tatiline hak kazanmada da durum aynı. Çalışılmayan hafta tatili günü için ücret tam olarak ödenecek ve SGK’ya yapılan bildirimde prim ödeme gün sayısına dahil edilecektir.

Diğer taraftan uzaktan çalışmalarda sahte sigortalılık şüphesi doğmaması için çalışma olgusu net olarak ortaya konmalıdır. Gerçekte, iş yerinde çalışma olmadan, sigortalı için SGK’ya çalışma gün ve kazancı bildirmeyi sahte sigortalılık olarak adlandırıyoruz. Uzaktan çalışmada, sahte sigortalılık şüphesi doğurmaması için:

Uzaktan çalışma sözleşmesi yapılması, sözleşmenin yapılacak iş ile ilgili tüm unsurları taşıması gerekmektedir. Uzaktan çalışma sözleşmesinde; ücret, yapılacak iş, yapılacak işin süresi ile işveren ve işçi arasındaki bağımlılık hususlarına vurgu yapılması yerinde olacaktır. Özellikle uzaktan yapılan işin kaydının tutulması, ileriki süreçlerde faydalı olacaktır. Sahte sigortayı, gerçek çalışmadan ayıran en önemli unsurlardan biri de sigortalıya ücret ödemesi. Bu nedenle ödemelerin banka kanalıyla yapılması gerekmektedir. Uzaktan yapılan iş ile işyerinin iş kolu kodunun ve sigortalının meslek kodunun uyumlu olması, çalışma ile ilgili soru işaretlerini azaltacaktır.

Bir Soru – Bir Cevap

Engelli çocuğum var. Rapor da aldık. SGK’dan sigorta günü ve emekli yaşında avantajım bulunuyor. Ancak işyerinden ayrılmak zorundayım. Çocuğumun bakımında zorlanıyorum. İsteğe bağlı sigorta ile devam edersem, avantajımı korur muyum?

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu olan kadın sigortalılar için farklı bir düzenleme mevcut. Buna göre; prim ödeme gün sayılarının %25’i, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor. Ayrıca prim ödeme gün sayılarının %25’i, emeklilik yaşından düşecektir.

Diğer taraftan isteğe bağlı sigortalı olmanız durumunda da gün sayısı ve emeklilik yaşı ile ilgili kolaylıktan yararlanmaya devam edebilirsiniz.