Dr. Ahmet Tetik, çok önemli çalışmaya imza attı. Teşkilat-ı Mahsusa (Umûr-ı Şarkıyye -Dairesi) Tarihi''ni yayınlıyor. 3. cildinin 1. kısmı da çıktı. (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 463 s.)
Teşkilât-ı Mahsusa''yı Enver Paşa kurmuştur. Enver Paşa, bu ay içinde Tacikistan sınırları içinde kalan Çeğen köyünde 4 Ağustos 1922''de şehit düştü. Enver Paşa''ya dair birçok kitap yazıldı. Bizim de var: Enver Paşa ve Dönemi (Kariyer Yayıncılık, 663 s.). Bir kitabı daha hatırlatacağım: Dr. Yusuf Gedikli: Enver Paşa-Nutukları, Makaleleri ve Mektupları (Milenyum Yayınları, 272 s.)
Ekrandan inmeyen bazı popüler tarihçiler, "Biz her şeyi biliriz." havasında Teşkilât-ı Mahsusa''yı hafife alırlar; hem var hem yok gösterirler.
Dr. Ahmet Tetik, tamamen belgeye dayalı çalışmasıyla resmen "Umûr-ı Şarkıyye Dairesi" adıyla kurulan, başına Süleyman Askerî''nin getirildiği Teşkilât-ı Mahsusa''nın çok önemli faaliyetlere imza attığını ortaya koyuyor.
Dr. Ahmet Tetik, yayınladığı Teşkilat-ı Mahsusa 1. cildinde çalışmanın maksadını şöyle açıklıyor:
"Bu çalışma, Teşkilat-ı Mahsusa''nın bugüne dek daha çok anılar üzerinden okunan ve ancak sınırlı sayıda akademik araştırmaya konu olan tarihini, arşiv belgeleriyle ortaya koymak üzere hazırlandı. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri ve ATASE''den derlenen belgeler, Teşkilat-ı Mahsusa''nın kuruluşundan kapatılışına tüm faaliyetlerini resmî kayıtlara geçtiği şekliyle gözler önüne seriyor. Çalışmanın 1914-16 yıllarını kapsayan bu ilk cildi, teşkilatın tarihine genel bir bakışın sunulduğu giriş bölümünden sonra, tüm faaliyetlerini bölgeler ölçeğinde sunuyor: İspanya-Fas, Trablusgarp, Rusya, İran ve Kafkas Cephesi..."
2. ciltte, 1917 yılına dair "Madrid''den Tahran''a, Trablus''tan St. Petersburg''a uzanan coğrafyadaki bu mücadelenin belgeleri" yer alıyor.
3. cilt 1. kısımda 1918 yılındaki belgelerden Trablusgarp, İran, Hicaz ve Rumeli''de faaliyet gösteren Teşkilât-ı Mahsusa mensuplarının yazışmalarını okuyoruz.
Sonra yayınlanacak 3. cildin 2. kısmında ise Rusya''daki faaliyetlere dair belgeler verilecek.
Ahmet Tetik, 3. cildin, I. kısmının "Sunuş"undaki değerlendirmesinde Teşkilât-ı Mahsusa''nın gerekliliğini ortaya koyuyor:
"Cihan Harbi''nin kısa süreli olamayacağı, ilk aylarından bellidir. ''Coğrafî gücün, insanî güç ile anlam kazanacağı'' bilinen bir gerçektir. İnsanî gücün temelini oluşturan ''ortak kültür'' diğer güçleri şekillendirip canlı tuttuğu gibi, millî dayanışmayı ve direnci de artıran önemli bir etkendir. Bunun yitirilmesi hâlinde çözülme hızlanır, yozlaşmanın önü alınamaz. Devletin var oluş sebebinin, az sayıdaki idarecilerce bilinmesi, onun devamlılığında yeterli değildir. Aslolan, devletin, bütün milletin bilmesini ve bu şuurla yaşamasını sağlamasıdır. Nitekim bu şuur, milleti devletle özdeşleştirirken, ''tutunma kuvveti etkisi'' oluşturarak, kalıcılığını da temin edecektir. / Dönemin askerî ve sivil idarecileri, ''tutunma kuvvetini'' güçlü kılmak için gayret gösterirler. Çok milletli Osmanlı Devleti''ne yönelik olarak, haricî hasımlar ile yerli iş birlikçilerinin harp öncesindeki gibi, ''tutunma kuvvetini'' zayıflatıp yok etme taarruzları, şimdi daha da şiddetlenmiştir. Harbiye Nezareti bünyesinde faaliyete geçirilen ''Umûr-ı Şarkıyye Dairesi''nin esas görevi, ''tutunma kuvvetini'' güçlendirmek, ona yönelik saldırılara karşı koyacak tedbirleri ''coğrafî güç'' üzerinde hayata geçirmektir..."
Okumak lâzım.
