Bir haftadır en çok konuşulan Suriye meselesi, farklı açılardan hemen her programda ilgili uzmanlarca veya fikir beyan etmek isteyenlerce ele alındı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, Suriye’de yaşanan gelişmelerin ardından Türkiye’de yaşayan Suriyeliler için “Başımızın üstünde yerleri var” açıklamasını yaptı; Suriyelilerin istemeleri hâlinde Türkiye’de kalmaları için destekleyici söylemde bulundu.
Öte yandan, sosyal medya ve yapılan araştırmalar gösteriyor ki, Türk vatandaşlarına Suriye’de yaşanan gelişmelere dair sorular sorulduğunda, Suriye’de kurulacak yönetimin modeli, Suriye’deki farklı gruplar arasındaki uzlaşma ihtimali, Suriye'nin diğer ülkelerle ilişkileri, Kürt sorununa etkisi vs.. gibi pek çok hususta kayıtsızlık veya fikirsizlik söz konusuyken; Türk vatandaşları ilk andan itibaren bu meseleye “Suriyelilerin ülkelerine dönmesi” üzerinden yaklaşıyor ve konuya en çok bu açıdan ilgi duyuyor.
Ekonomi ve demografik yapının
bozulmasından hoşnutsuzluk
Türk vatandaşları neden meseleye bu açıdan bakıyor? Esas olarak haklı sebepleri var. Vatandaş, politikaya özel bir ilgi duymuyorsa, zaten kendi derdi başını aşkın ve bu dert büyük oranda ekonomiyle ilgili.
Yasal ve kaçak göçmenler ile kolay yoldan Türk vatandaşlığı edinenlerin demografik yapıya olumsuz etkisi ve hükûmetin bazılarına sağlık gibi alanlarda ayrıcalıklar verdiği iddialarıyla zor şartlarda yaşayan veya en azından yaşam koşulları gerileyen Türk vatandaşlarında göçmen karşıtlığı oluştuğu aşikâr.
Bunun yanı sıra, düzensizliğin sebep olduğu tehlike ve güvenlikten yoksunluk, bu karşıtlığı şaşırtıcı olmayan şekilde arttırdı.
Dolayısıyla, ümmet desteği veya hümanist bakış açısıyla Suriyelilerin Türkiye ve diğer güvenli ülkelere göçünü destekleyen kimseler dahi, sayıları milyonlara ulaştıktan sonra düzensizlik ve kayıt dışılıkla ilgili şikâyetlere katılır oldu.
Bu açıdan, Türkiye'de çoğunluğun Suriyelilerin ülkelerine dönmesini istediğini net olarak söylemek mümkün. Ancak bu dönüşün güvenli ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesi de gerekmektedir.
Suriyelilerin dönüşünü planlama
AB ülkelerinde de göçmen konusu son yıllarda yapılan tüm seçimlerde başlıca gündem maddeleri arasındaydı. Radikal sağın yükselişi de bu göçmen meselesiyle ilgili olup, toplumsal düzenin bozulması ve göçmenlerin ekonomiye yük olduklarına yönelik şikâyetler meseleyi göçmen karşıtlığı ve hatta ırkçılığa vardırmıştı. Bu açıdan, Suriye’deki gelişmeler ışığında, AB ülkelerinde de ilk tartışılan konu göç meselesi oldu.
Pek çok AB ülkesi, Suriyelilerin sığınma başvurularını askıya alırken, ülkelerine dönmek isteyen Suriyeliler için de ulaşım ve maddi destek sağlanması konuşuluyor.
Türkiye’de ise, mülteci, sığınmacı, kaçak, hatta “misafir” gibi kavramların iç içe geçmesiyle kimin neyi kastettiği tam olarak anlaşılamıyor. Öte yandan bugün, Türk vatandaşlığı da edinen pek çok Suriyeli mevcut.
Bu durumda “Suriyelilerin evine dönmesi” tartışmasında artık Türk vatandaşı olanlar için pek ihtimal olmadığı, ancak diğerleri için de sosyolojik, ekonomik, siyasi pek çok açıdan dönüşün kolay olmadığı aşikâr.
Bu sebeple Suriyelilerin dönüşleri için AB ülkelerinde olduğu gibi, hükûmet tarafından bir program belirlenmesi gerekiyor.
Göç konusunda yapılan plansızlığın sebep olduğu düzensizlik ve toplumsal hoşnutsuzluktan ders alınarak, “tersine göç”ün plan ve program içerisinde, kademeli olarak çeşitli önemlerle ilerlenmesi gerekiyor.
