Basında yer aldığı şekliyle söylüyorum; Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), bu hafta adeta ceza yağdırdı. 11 tane kanala çeşitli sebeplerle çeşitli cezalar verdi. Ceza alan kanallar: Halk TV, Flash Haber, Tele 1, Sözcü TV, NOW TV, Star TV, Show TV, Kanal D ve yasa dışı bahis reklamları nedeniyle S Sport, Exxen ile TV8.
Öne çıkanları tarikat eleştirisinden kaynaklanan cezaları karşısında, laiklik eleştirilerine ceza vermeyen RTÜK’ün yaklaşımını eşitlik, keyfiyet ve tarafsızlık ilkeleri üzerinden değerlendirmekte fayda var.
RTÜK ve cezaları
RTÜK, radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi amacıyla oluşturulmuş, idari ve mali özerkliğe sahip, tarafsız bir kamu tüzel kişiliği. Üst Kurul, bu kapsamda kendisine verilen görev ve yetkileri, kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır. 6112 Sayılı Kanunun 34. maddesine göre niteliği böyle düzenleniyor.
Yine aynı maddeye göre, Üst Kurul, hükûmet ile olan ilişkilerini Cumhurbaşkanı veya görevlendireceği bir Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan aracılığıyla yürütür.
Burada RTÜK’ün yasal olarak (!) tarafsız bir kamu tüzel kişisi olduğunu bir defa daha vurgulayalım.
Yalnızca 2023 yılında televizyon ve radyolara toplam 625 ceza kesen RTÜK’ün bu cezalarının mali karşılığı 81 milyon 901 bin TL. Üst Kurul’un kanunun 8. maddesi kapsamındaki cezalarını en çok ''genel ahlak, manevi değerler ve ailenin korunması'' ilkesinin ihlali gerekçesiyle kestiği görülüyor. Bu kararlar incelendiğinde eleştirel yayınları sonucunda en çok ceza alan kanallar Halk TV, Tele 1 ve NOW TV. Öyle net bir adaletsizlik gözleniyor ki, cezalar artık sistematik bir hâl almış durumda.
Adalet duygusuna darbe
Muhalif kanalların hep üst sınırdan ceza alması, iktidarın politikalarını güzelleyen ve muhalefete yayınlarında yer vermeyen ya da eleştirel şekilde yer veren kanalların muhalif kanallar kadar ceza almadığının gözlenmesinin verdiği en büyük yara medyaya değil.
Evet, bu eşit olmayan yaklaşım medyada adil bir yayın imkânını gölgeliyor ancak yargının bazı kararlarına benzer şekilde toplumdaki adalet duygusuna da zarar veriyor.
Bu açıdan 2023 yılında, 6112 sayılı kanunun 8. maddesinde yer alan “siyasi partilerle ilgili tek yönlü veya taraf tutar nitelikte yayın yapılamaz” ilkesi kapsamında hiç ceza verilmemesi de dikkati çekici.
Yapısı gereği siyasi etkiye açık olan ve her dönem kısmen siyasi iklimden etkilenen RTÜK’ün son yıllardaki kararları, etkilenmenin ötesinde bir yaklaşıma geçtiğini -ne yazık ki- açıkça gösteriyor.
