AKP'nin 2002'den beri yürüttüğü ekonomi politikasını iki cümlede özetlemek mümkün: "Dışa bağlı üretim yapan imalat sanayi. Borçlandırıp tüketmeye dayalı ekonomik sistem." İthalata dayalı sistem çalıştığı zaman rezervlerde dolar biriktiremiyor, vatandaşı borca sokuyor. Çalışmadığı zaman ise işsizlik oluşuyor. İki arada bir derede kalmış durumdayız.
Ekonomiye ilişkin gelen son rakamlar bu çarpıklığı bize bir kez daha gösterdi. Bakın, Merkez Bankası Şubat 2021'e dair ödemeler dengesi gelişmelerini açıkladı. Rapora göre, "Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Şubat ayına göre 1.233 milyon ABD doları artarak 2.610 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı 37.786 milyon ABD doları olmuştur."
Bu arada yıllıklandırılmış cari açığın 30 ayın en yüksek seviyesine çıktığını ve beklenti olan aylık 2,5 milyar dolar rakamının üzerinde geldiğini de belirtelim.
İşin özeti şu: Kabaca sattıklarımızla aldıklarımız arasındaki fark -37,7 milyar dolar. Yani rezervler kan kaybetmeye devam ediyor. Gerçi vücutta kan kaldı mı orası da ayrı bir konu. Zira rezervlerin bırakın artıyı artık eksiye geçtiğini biliyoruz. Durum ortaokulda çözdüğümüz havuz problemleri gibi. İki musluk, ithalat ve savurganlık havuzu boşaltırken, azıcık akan ihracat musluğu ile rezervler dolar mı? Boş rezervler acı bir gerçek olarak ortadayken dolar en küçük patırtıda tekrar zıplamaz mı?
İşsizlik ise başka bir bedel
Sistemi çalıştırıp ürettiğinizde açık anormal artıyor. Yukarıdaki rakamlar pandemi ile verilen krediler sonucu hafif kıpırdayan üretimin yan etkisi. Sistem yavaşladığında ne oluyor? Krediyi kısıp, harcamaları azaltınca bu sefer üretim düşüyor. Üretim düşünce işsizlik artıyor, bir de pandemi üstüne binmiş, alın size ekonomin cenaze namazı: "Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve işsizlerden oluşan atıl iş gücü oranı 2021 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak %28,3 oldu." TÜİK raporunda geçen bu ibarenin Türkçe tercümesi şu, ekonomide geniş tanımlı gerçek işsizlik %28,3 olmuş...
Yükselen kuru tutmak için artırılan faizler sanayi üretimindeki tempoyu düşürmeye başladı. Bunu aşağıdaki 'Sanayi Üretimi' grafiğinden anlıyoruz.
TÜİK raporuna göre Şubat 2021'de sanayi üretimi aylık %0,1 yıllıkta ise %8,8 artış gösterdi. Yıllık rakam artı olsa da, %11,3'den geldiğini düşünecek olursak, üretimde ivme kaybı net bir şekilde ortaya çıkıyor. Faiz seviyeleri de düşünülecek olursa işin yarın varacağı yer belli. Üretim aktiviteleri daha da düşecek. Kocaeli'de, Gebze'de fabrikalarda patlayan vaka sayılarını, kontrolden çıkan salgını da bu hesaba katmadığımızı eklemek isterim.
Ne yazık ki, AKP ekonomi modeli var oldukça ne dolar düşecek ne işsizlik. Ekonomide çözüm ve rahatlama ancak 2023 sonrasında mümkün olacak gibi gözüküyor.
