Türkçe tartışmalarını yıllardır bitiremiyoruz. Ne zaman Türkçemize sahip çıkmak istesek tartışma başlamıştır. Oldum olası böyle...
Selfie... Kendi kendine fotoğraf çekiyorsun, kendini ve yanındakileri çıkarıyorsun. “Kendiçekim”i değil, “özçekim”i teklif ettiler.
Bir derste rahmetli Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu (“Türkçenin Karanlık Günleri” nin de yazarı.) “örü” (dik) kelimesini açıklarken, “Anadolu’da bu kelime kalıp olarak yaşar, akrebe ’kuyruörü’derler.” demişti. Sonra hatırladım: Bir bağ bozumunda, bağda kaldığımızda, rahmetli babaannem acı içinde kıvranmıştı. Dediğine göre “kuyrulü” sokmuştu. Küçüktüm ve “kuyrulü” nün ne olduğunu düşünemedim. Sorsam zaten bilmedikleri için “akrep” diyemezlerdi. “Kuyruörü” varken “akrep”i atalım mı?
Fotoğraf çekilmesi (veya alınması) üzerine tartışıyoruz. Tarama Sözlüğü’ne bakın, Anadolu insanı fotoğrafa “kılık”, fotoğrafçıya “kılıkçı” demiş.
Anadolu’nun ücra köşesinden çıkarıp bu kelimeleri kullanalım... Mümkün mü?
Fikir namusu adına Dr. Hasan Şahin Kızılcık’ın gönderdiği yeni e-postasını vereceğim. Ardından iki “ileti”si daha geldi:
“‘Ben özçekim çektim’başlıklı yazınızı okudum. Benim iletime yanıt olarak yazmışsınız Ancak içinde çok sayıda yanılgı olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim. Öncelikle başlıktaki gibi ’özçekim çektim’ diye değil, ’özçekim yaptım’diye kullanılıyor.
Bu sözcük için tutmaz demişsiniz. Eğer toplumsal ağlarla biraz daha ilgilenirseniz, özçekim sözcüğünün çoktan yayıldığını görürdünüz. Instagram adlı sitede ‘#özçekim’ iliştirisi ile dün paylaşılan görsel sayısı 18 binin üzerinde. Şimdiden 30’a yakın ünlü (Ozan Doğulu, Yonca Evcimik, Doğa Rutkay, Tolga Sarıtaş, Fırat Danış, Hüsnü Şenlendirici gibi sanatçılar ve Meral Akşener, Devlet Bahçeli, Yusuf Halaçoğlu, Osman Pamukoğlu, Yılmaz Büyükerşen gibi siyasetçiler) bu sözcüğü kullanmaya başladı. TRT Avaz, Star TV, Haber Türk gibi kanallar haber akışlarında ve programlarında kullandı. Tureng ve Sesli Sözlük gibi iki büyük Türkçe-İngilizce sözlük bünyesine kattı. Kısacası, sözcük çoktan tuttu. Gençler arasında hızla yayılıyor. Hiçbir şey için geç değildir. Kaldı ki, yerleşmiş denen nice sözcük zamanla değişmedi mi? Geçmişte ‘hayran’ olarak dilimize Arapçadan giren sözcük günümüzde yerini zamanla İngilizceden gelen ‘fan’ sözcüğüne bırakmıyor mu? Yerleşmiş denen sözcükleri başka bir dildekiyle değil de Türkçesi ile değiştirmek de bizim elimizdedir. (...)
Şimdi siz diyorsunuz ki, İngilizce kökü self olduğundan, biz de kendi sözcüğünü kullanalım... Mantıksız ve gereksiz bir yaklaşım.
Öz sözcüğü ile kendi sözcüğünün eş anlamlı olmadığını söylemişsiniz ki bu tümüyle yanlış. Azerbaycan’da ‘kendim yaptım’ yerine, ‘özüm yaptı’ demezler mi? Bir de ‘self servis’ uygulamasını ‘kendin pişir kendin ye’ ile ilişkilendirmeniz yok mu? Tümüyle yanlış. (...)
Bir konuda sözcük türetmek veya türetilen sözcükleri eleştirmek için yalnızca Türkçe kuralları bilmek yetmez. O alanı da bilmeniz gerekir. Fotoğrafçılık ve bilişim terimi olarak kullanılan selfie sözcüğünü eleştirmeden önce bu alanları da inceleyebilirdiniz.”
Bütün tenkidin bende tek tek cevabı var. Yazdıklarımdan ne demek istediğimi anladığınız için girmeyeceğim.
