Yorulmaz Bir Kalem Türk Halk Biliminin Köşe Taşlarından Prof. Dr. Ali Berat Alptekin

Avrupa’da bir bilim dalı olarak 19. yüzyılda başlayan folklor araştırmaları Türkiye’de 1913 yılında Ziya Gökalp tarafından yazılan bir yazı ile 20. Yüzyılda başlamış ve ülkemizde folklor araştırmaları, bu bilimin önemli bir parçasını oluşturan halk edebiyatı kolu üzerinden yürütülmüştür.

Mehmet ve Emine Alptekin çiftinin dördüncü çocuğu olarak 10 Nisan 1953’te Silifke’nin İmamuşağı köyünde dünyaya gelen Türk Kültürünün folklor araştırmaları adına, Orhun Anıtları’ndan günümüze kadar büyük ve değerli bir hazine olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ali Berat Alptekin, Halk Biliminden Halk Edebiyatına halk kültürü ürünlerini bilimsel bir çizgide harmanlayıp özgün çalışmalara imza atmıştır.

Doktora hocam Prof. Dr. Ali Berat Alptekin tanıdığım kadarıyla ve Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’in de vurguladığı gibi Türk dünyası sevdalısıdır. Bu sevda asla kavimsel değildir. Hz. Adem’den bu yana on dört bin yıllık Göbeklitepe’de tek tanrılı Türklerin, Anadolu’nun dip kültürünü oluşturdukları inancına dayalı bir sevdadır. Zaten bu inanç Orhun’dan Anadolu’ya gelişimizin temelinde vardır. Bu temel, Bilge Kağan, İbni Sina, Dede Korkut, Ahmed Yesevi, Hacı Bektaş Veli, Mevlana, Ahi Evran, Yunus Emre vb. Anadolu erenleriyle beslenmiştir.

1978’de öğretmen Ayşe Boz’la evlenen Ali Berat Alptekin 1979’da Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne Türk Halk Edebiyatı asistan olarak girmiştir. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu danışmanlığında 1980 yılında ‘Kirmanşah Hikâyesi Üzerinde Bir Çalışma’ adlı doktora ön çalışmasını,1982 yılında ise Taşeli Plâtosu Masallarında Motif ve Tip Araştırması -İnceleme-Metinler- adlı doktora tezini tamamlamış, askerlikten sonra ise 1985’te Fırat Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne yardımcı doçent olarak atanmıştır.

Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı adlı doçentlik takdim tezi başarılı bulunmuş ve 9 Ekim 1996 tarihinde doçent ünvanını almıştır. 1998’de Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesine geçen Alptekin, 21 Mayıs 2002 tarihinde de profesörlüğe yükseltilmiştir. Çocukları Emine Gökçen ve Ali Gökhan da Kendisi gibi akademisyenliği seçen iki değerli öğretim üyesidir.

2010 yılında Selçuk Üniversitesinin bölünmesi sürecinde oluşturulan Necmettin Erbakan Üniversitesi bünyesine verilen Eğitim Fakültesi’nde öğretim üyeliğini sürdüren Alptekin, yurt dışında ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Lefke Avrupa (2008-2009) Üniversitesi ve Uluslararası Hoca Ahmet Yesevî Türk Kazak (10 Ekim 1994-22 Mayıs 1995) Üniversitesinde görev yapmıştır.

Edebiyat tarihimizde Bahaddin Ögel dendiği zaman Türk Mitolojisi, Faruk Sümer dendiği zaman Oğuzlar, Mehmet Kaplan dendiği zaman şiir tahlilleri, İbrahim Aslanoğlu dendiği zaman Türk halk şiiri akla gelir. Ali Berat Alptekin dendiği zaman da halk hikâyeciliği akla gelmektedir. Halkbilimi alanında yaptığı çalışmalarla tanınan profesör Saim Sakaoğlu'yla beraber oluşturdukları "halk şiirinden seçmeler" isimli eseri Millî Eğitim Bakanlığı'nın 100 temel eseri arasında yer almıştır.

43 kitap yayınlayan Alptekin’in; 18 kitabı iki ve üç imzalı, 25’i tek imzalıdır. Tek imzalı kitapları: 1.Hayvan Masalları, Ankara, 1991, 2005; 2. Âşık Hacı Karakılçık (Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinden Örnekler, Hatay, 1993; 3. Fırat Havzası Efsaneleri, Hatay, 1993; 4. Yesevî Ocağında 210 Gün, Elazığ, 1996; 5. Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Ankara 1997-2016 arasında yedi baskı; 6. Kirmanşah Hikâyesi, Ankara, 1999; 7. Âşık İmamoğlu, Silifke, 2002; 8. Begim / Âşık Temel Türabî, Bursa, 2002; 9. Taşeli Masalları, Ankara, 2002; 10. Benden Toprak İstenir Mi / Öksüz Ozan, Konya, 2003; 11. Gönül Kervanı / ÂşıkKul Nurî, Ankara, 2003; 12. Kazak Masallarından Seçmeler, Ankara, 2003; 13. Âşık Veysel / Türküz Türkü Çağırırız; 14. Ağlayan Bayrak, Âşık Fethi Kadıoğlu, Konya 2004; 15. Palandöken’in Zirvesindeki Âşık / Erzurumlu Emrah, Ankara, 2004; 16. Sevdalarım / Hüseyin Gümüş, Mersin, 2004; 17. Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Seçmeler, Ankara, 2005; 18. Âşık Veysel, Ankara, 2009; 19. Halkbilimi Araştırmaları, Ankara, 2011; 20. Efsane ve Motifleri Üzerine, Ankara,2012; 21.Türk Mânilerinden Seçmeler, Ankara, 2013; 22.Türk Ninnilerinden Seçmeler, Ankara, 2013; 23. Anadolu’dan Kıbrıs’a Halk Kültürü Köprüsü, Ankara, 2015; 24. Erzurum’un Yüzleri / Behçet Mahir, Erzurum, 2016; 25. Feyzi Halıcı ve Yirminci Yüzyıl Âşıkları Üzerine Araştırmalar, Ankara,2016’dır.

Prof. Dr. Ali Berat Alptekin akademik hayatında 24 yüksek lisans, 9 doktora yönetmiştir. Kendisi için üç önemli kültür sanat dergisi özel sayı düzenlemiştir. Bunlar: 1. Eylül 2012’de Erciyes kültür sanat dergisi ‘Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Özel Sayısı’, 2. Eylül 2015’te Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi ‘Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Özel Sayısı’, 3.Bahar 2018’de Karadeniz Kültür Sanat Dergisi, Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Armağanı’dır. Bunların dışında Kömen Yayınları arasında Prof. Dr. Esma Şimşek, Prof. Dr. Hatice İçel, Doç. Dr. Selçuk Peker, Dr. Öğr. Üyesi Atiye Nazlı editörlüğünde içinde bizim de bir yazımız bulunan ‘Toroslardan Tanrı Dağlarına Türk Halk Biliminin Ulu Çınarı’ Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Armağanı adlı 904 sayfalık bir de armağan kitap hazırlanmıştır.

Ömrünü bilime adayan ve bu uğurda bıkıp usanmadan çalışan Alptekin, gerek yurt içi gerekse de yurt dışında birçok bilimsel kongre ve sempozyuma katılarak bildiriler sunmuştur.

Yaptığı çalışmalar değerlendirilerek; İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü (1995), İçel Kültürüne Hizmet Ödülü (1996), Fırat Havzası Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (1996), Elginkan Vakfı 2015 Yılı Türk Kültürü Araştırma Ödülü (2015), Manas’ın Mirasçıları: Türk Dünyası Kültürüne Hizmet Ödülü (2018) ile onurlandırılmıştır.

Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu; İLESAM; Konya Fikir, Sanat, Kültür Adamları Birliği üyesi olan Prof. Dr. Ali Berat Alptekin’e 2015 yılında Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisi (TDAUİA) tarafından fahrî doktor ünvanı verilmiştir.

Prof. Dr. Ali Berat Alptekin, 16 Temmuz 2019’da Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi’ndeki görevinden emekli olmuş, yakalandığı amansız hastalığın pençesinden kurtulamayarak 31 Ağustos 2019’da vefat etmiş ve ertesi gün Konya’da bulunan Üçler Mezarlığı’na defnedilmiştir. Vefatının dördüncü yılında özlemle anıyor, ruhu şad, mekânı cennet olsun diyoruz.