Balkanların Türkçe Hafızası

İlk ve orta öğrenimini Prizren’de tamamladıktan sonra 1964’te Belgrat Üniversitesi Filoloji Fakültesi Şarkiyat Bölümü’ne girmiş, iki yıl okuduktan sonra Sarayevo Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkiyat Bölümü’ne (Türkçe, Arapça ve Farsça) devam ederek 1969’da mezun olup İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde Prof. Dr. Faruk Timurtaş’ın danışmanlığıyla 1976’da “Prizren Türk Halk Edebiyatı Metinleri ve Ağız Hususiyetleri” adlı doktora teziyle eğitimini tamamlayan Nimetullah Hafız, Kosova Türklerinin ilk Türk dili doktoru ve ilk Türkiye mezunu olmuştur.

“Doğru Yol” Türk Kültür Sanat Derneği “Nazım Hikmet” Edebiyat Kolunun ilk başkanı olarak İkinci Dünya Savaşı sonrasında Atatürk’e adanmış ilk anma etkinliğini düzenleyen Hafız, 1964’te “Birlik” yayınlarından çıkan çocuklara yönelik şiirleri “Günaydın” adlı şiir kitabıyla 60’lı kuşağın ve Kosova Türk çağdaş edebiyatı yaratıcılığının öncüleri arasında yer almıştır.

1969-1973’te Prizren Belediyesi’nde Tarih Yapıtları Koruma Kurumu’nda şarkiyatçı uzman görevinde bulunmuş, bu süre içinde Prizren’de Prizren kalesi ve Kırık Cami kazılarını, Sinan Paşa Camisinin onarılması projelerini yürütmüş ve bunlarla birlikte daha birçok Osmanlı tarihî eserinin devlet koruması altına alınmasını sağlamış, Kosova’daki yazma eserleri araştırırken Ömer Lûtfi, Âşık Ferkî gibi birçok Kosova Türk şairlerini kendi yazmalarıyla birlikte bilim dünyasına kazandırmıştır.

1973-1979 arasında Priştine Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkiyat Bölümü’nde öğretim üyesi olarak Türk Öğrencilerine Türkçe, 1973-1988 arasında da Arnavut Boşnak, Sırp, Makedon, Roman (Çingene) gibi öteki ulus ve halk öğrencilerine ise Sırpça dersler vermiştir.

Batı Almanya’nın Alexander von Humboldt-Stiftung’un burslusu olarak 1979-1980 ve 1982 yıllarında Mainz Gutenberg Üniversitesi Şarkiyat Bölümü’nde Prof. Dr. Johannes Benzing’in yanında Balkan Türkolojisi ile ilgili araştırmalar yapmış, 1978’de Priştine Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkıyat Bölümü’nde doçent, 1983’te de profesör olmuştur.

Kosova’daki Türkçe dil eğitimine en büyük katkısı, 1988 ve 1989 yıllarında Priştine Üniversitesi, Filoloji Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kurmak olmuştur. Bu başarısıyla Kosova’da Türkoloji ilimini, akademik anlamda başlatan, temellerini atan, Üniversite eğitimini sistemli hale getiren kişi ünvanını kazanmıştır.

1977-1981 ile 1989-1991’de “Çevren” (edebiyat, toplum, düşünce) dergisinin baş ve sorumlu yazarlığını yapan Nimetullah Hafız; Almanya Mainz Gutenberg Üniversitesi ve Freiburg Üniversitesi’nde, Üsküp Kiril ve Metodiye Üniversitesi’nde, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde ve Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde misafir öğretim üyeliği yaparak çeşitli üniversitelerde kurduğu Türkoloji eğitimi bölümleri, kütüphane ve araştırma merkezleriyle de tanınan, her türlü görevi çekinmeden üstlenip başarıyla götüren ender kişiliklerdendir.

1994-1995 yıllarında Ankara’da TİKA (Türk İşbirliği Kalkınma Ajansı) ile TDK (Türk Dil Kurumu) ile birlikte Türk Dünyası Dilleri’nin inceleme ve araştırma projelerinde yer almıştır.

2000 yılından sonra eşi Prof. Dr. Tacida Zubçeviç Hafız ile birlikte Prizren’de Balkanların ve Güneydoğu Avrupa’nın ilk Türkoloji araştırmaları merkezi olan Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi (BAL-TAM) ve Yeni Pazar Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kurmuştur. Aynı zamanda 1991 yılında Priştine Üniversitesi, Prizren Yüksek Pedagoji Okulu’nda Türkçe Sınıf Öğretmenliği Bölümü’nün kuruculuğunu ve 2000 yılında ise Prizren Eğitim Fakültesi, Türkçe Bölümünün kurucu heyeti başkanlığını yapmıştır.

Bugüne kadar bazı sayılarında benim de yazılarım bulunan BAL-TAM Türklük Bilgisi adındaki, Avrupa’da Türkçe yayımlanan tek Türkoloji bilimi dergisinin 40. sayısının çıkarılmasına öncülük etmiş, BAL-TAM’ın kitap yayınları çerçevesinde şimdiye kadar farklı müelliflere ait 30’un üzerinde edebî ve Türkoloji bilimi eserini gün yüzüne çıkaran Kosovalı Türkiye Mezunu Türkolog Prof. Dr. Nimetullah Hafız’a Türkiye Mezun Ödülleri kapsamında Yaşam Boyu Onur ödülü verilmiştir.

Meslek hayatında 13 kitap, ve çeşitli ulusal ve uluslararası dergilerde 300’ün üzerinde makalesi yayımlanan Prof. Dr. Nimetullah Hafız’ın yaptığı hizmetler çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından takdirle karşılanmış ve ödüllendirilmiştir. Bunlardan bazıları:

*21 Aralık 1977 tarihinde Prizren Tarihi Anıtları Koruma Kurumu tarafından iş birliği ve ortaklaşa ödevlerin gerçekleştirilmesinde göstermiş olduğu başarılar nedeniyle Teşekkür Belgesi verilmiştir.

*26 Nisan 1994 tarihinde Priştine’de Tan Gazetesi’nin kuruluşunun çalışmalarının 25. yıldönümü dolayısıyla verdiği katkıları için Redaksiyon tarafından Takdirname,

*Kasım 2000’de Ankara’da Türk Folklor Araştırmaları Kurumu’nun Kosova’da Türk folklorüne yaptığı katkılar için üstün hizmet ödülü verilmiştir.

*Türk Kültürüne Hizmet Vakfı’nın 2002 yılının şeref ödülü Nimetullah Hafız’a verilmiştir.

*2013’te Türkiye Yazarlar Birliğince verilen Yılın Üstün Hizmet Ödülü, Prof. Dr. Nimetullah Hafız’a verilmiştir.

*2017 Yılı Kosova Türk Yazarlar Derneği “Suzi Çelebi” Edebiyat Ödülü”ne, yaşam boyu Türk edebiyatına, Türkoloji bilimine değerli katkıları nedeniye Kosova Türk çağdaş edebiyatının ilk kuşak temsilcisi Prof. Dr. Nimetullah Hafız layık görülmüştür.

*7-8 Aralık 2018 tarihinde Antalya’da “2. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi” kapsamında “Türk Dünyası Hizmet Ödülüne” layık görülmüştür.

* Aralık 2018’de Kırgızistan’ın Kasım Tınıstanov Issık Göl Devlet Üniversitesi, Dünya Söz Akademisi ve Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği’nin ortaklaşa almış olduğu kararla 2018 yılı Uluslararası "Manas'ın Mirasçıları: Türk Dünyası Kültürü Hizmet Ödülü"ne de layık görülmüştür.

*21 Mart 2023’te Prof. Dr. Nimetullah Hafız’a KIBATEK (Kıbrıs-Balkanlar-Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu) 2022 Uluslararası Edebiyat Ödülü verilmiştir.

*23 Aralık 2023’te Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi (BAL-TAM) Onursal Başkanı Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ, kültürel değerleri ve halk kültür öğelerini yaşatmak, bilimsel esaslar çerçevesinde araştırıp yayımlamak, yaygınlaştırmak ve daha geniş kitlelerle buluşturmak amacıyla kurulan Motif Vakfı tarafından Halk Bilimi Hizmet Ödülü’ne layık bulunmuştur.

Prof. Dr. Nimetullah Hafız’ı en çok onurlandıran Türkçenin Balkanlardaki bin yılı aşkın yolculuğunu, son dönemdeki varoluş çabasını, Balkanlardaki Türkoloji ve Türk kültür-sanat, eğitim, bilim dünyasının yaşayan canlı birer hazinesi olarak kabul edilen Prof. Dr. Nimetullah Hafız ve eşi Prof. Dr. Tacida Hafız’ın takdir edilesi yaşam mücadelesini anlatan, yapımcı, yönetmen, yazar İsmet Arasan’ın çektiği “Balkanların Türkçe Hafızası” belgeseli önce Bursa’da düzenlenen Uluslararası Türk Dünyası ll. Korkut Ata Film Festivali’nde, sonra da İstanbul’da Türk seyircisinin karşısına çıkması olmuştur. Değerli dostum Nimetullah Hafız’ı yürekten kutluyorum.