BİR NİSAN DÜNYA ŞAKA GÜNÜ

1564’ten önce Avrupa’da yaygın olarak Roma İmparatoru Jül Sezar'ın adıyla anılan Jülyen takvimine göre 25 Mart, yeni yılın başlangıcı kabul edilirken ve takvime dayalı bütün işlemler 1 Nisan esas alınarak düzenlenirken, 1564 yılında Fransa kralı IX. Charles, yıl başlangıcını Ocak ayının 1. gününe alarak yeni bir takvim düzenlemiş fakat o zamanki iletişim koşullarında Charles'in bu kararı fazla yayılmamıştır.

Kararı duyanlardan bazıları ise önemsemeyip protesto amaçlı eski adetlerine devam etmişledir. Duyup da inananlar, 1 Ocak’ta kutlamalar yapıp, eğlenceler tertip edip, partiler düzenlemişler, 1 Nisan'ı sene başı olarak kabul etmeye devam edenlerle alay etmek amacı ile yapılan şakalar, bir süre sonra gelenek haline gelmiş, 1 Nisan'ı yılbaşı kabul edenlere ise “Nisan Balığı” adı verilmiştir. Zamanla şakaların dozu da artarak “Nisan Balığı” sözü "1 Nisan Aptalları" olarak anılmaya başlanmış, 1 Nisan’a “Aptallar Günü” adı verilmiştir.

1 Nisan’da, IX. Charles’a güvenenler, herkese sürpriz hediyeler vermişler, gerçek olmayan haberler üretmişler, yıllar sonra Ocak ayının yılın ilk ayı olmasına alışılınca, Fransızlar 1 Nisan gününü kültürlerinin bir parçası görerek devam ettirmişler, oradan da bütün dünyaya bir şaka günü olarak yaymışlardır.

Şaka yapma olgusu benimsenerek eski Romalıların Hilarya, Hintlerin ise Huli Festivali'nde görülen şakaların, 1564'te Fransa'da yapılan takvim düzenlemesiyle gelenek haline geldiği görülmüştür.

Her yıl dünya genelinde "şaka günü" olarak kutlanan 1 Nisan'ın ortaya çıkışı hakkında birçok rivayet olsa da matbuat alanında ilk olarak İngiliz yazar Geoffrey Chaucer'ın 1387-1400 yıllarında yazdığı "Canterbury Masalları"nda 1 Nisan'a atıfta bulunulduğu belirtilmekte,

Chaucer'in kaleme aldığı hikayelerin komik ve eğlenceli tarzla okuyucuya aktarıldığı bu masallar derlemesinde, bir kandırma hikayesinin anlatıldığından bahsedilerek, bir masalın "Mart başladığından bu yana otuz iki gün geçmişti." ifadesiyle başlaması bu masalın, 1 Nisan şakası olarak kayıtlara geçen ilk örnek olarak kabul edilmiştir.

1 Nisan Şaka Günü, yılda bir, 1 Nisan'da kutlanan eğlenceli ve şaka dolu bir tatile dönüşmüş, Ortaçağ Avrupa'sından modern zamanlara kadar değişim göstererek, ilk başlarda baharın gelişini kutlamak amacıyla yapılan festivallerle ilişkilendirilirken, zamanla şakalar ve oyunlarla dolu bir gün haline gelmiştir.

1 Nisan Şaka Günü, her yıl dünya çapında farklı geleneklerle Eğlenceli ve Şaşırtıcı uygulamalarla kutlanmaktadır. Bazı ülkelerde, 1 Nisan'da insanlar birbirlerine balık taklidi yaparlar. Bu gelenek, eski zamanlarda balık avı mevsimine denk gelmesinden kaynaklanmaktadır.

Medya kuruluşları ve şirketler, 1 Nisan'da yanıltıcı ve şaka haberlerini yayınlamak için yarışmakta, bu haberler genellikle komik ve absürt olabilmektedir.

Bazı şirketler, 1 Nisan'da sahte ürün lansmanları yaparak tüketicileri şaşırtmayı hedefler, bu ürünler genellikle gerçekçi görünse de aslında hayal ürünüdür.

Antik Roma'da Hilarya adıyla kutlanan şaka bayramı, Hindistan'da 31 Mart'ta Holi adıyla kutlanmaktadır. Pagan kültüründe 1 Nisan'da kutlanan Fous bayramı da aynı amaca yönelik kültürel bir değer olarak görülmektedir.

İran’da 1 Nisan, Celali takviminde 21 Mart'ta başlayıp 20 Nisan'da sona eren Farvardin’in 1 Nisan’a eşdeğer olan 13’ünde şaka günü olarak kutlanmaktadır.

Nisan sözcüğünün, Farsça (Nisan), Süryanice (Nisanna), Sümerce (Nisag = ilk meyveler), Akadca (Nisānu) ve İbranice (nîsān) sözcüklerinden alındığı söylenebilir. Nisan adının İngilizcesi olan April sözcüğünün Latince aprilis'den geldiği rivayet olunur. Klasik etimolojiye göre, Latince aperire (açmak); ağaçların çiçek açmaya başladığı mevsimi ima eder.

Sosyal medyanın günlük hayattaki öneminin artması ve önde gelen etkileşim alanlarından biri haline gelmesi, "1 Nisan" şakalarının sayısını, bilinirliğini ve bu alana yönelik ilgiyi de artırmıştır.

Basın yayın organları da 1 Nisan’da pratik şaka içerikli haberler yaparak bugüne katkı koymuşlardır. Bunlardan bazıları şöyledir:

*İngiliz yayın kurumu BBC'nin Panoroma programı da hafızalara kazınan bir şakaya imza atmış, 1957 yılında İsveçlilerin ağaçlarda spagetti yetiştirdiğine dair şakayı ciddi haber araştırmasıymış gibi izleyicilerine aktarmıştır.

Haberde yetiştiricilerin "spagetti biti" adı verilen haşereyle mücadele ettiği anlatılmış, yayının şaka olduğunu anlamayan çok sayıda izleyici, BBC'yi arayarak kendi spagetti ağaçlarını nasıl yetiştirebileceklerine ilişkin bilgi edinmek istemişlerdir.

* İngiliz gök bilimci Patrick Moore, 1976 yılında BBC Radyo 2'ye yaptığı açıklamada, 1 Nisan saat 09.47'de Plüton, Jüpiter'in arkasından geçerken sıra dışı bir olayın meydana geleceğini, gezegenlerin bu dizilişinin Dünya'nın çekim gücünü azaltacağını söylemiş, tam bu anda sıçrayanların havada uçma hissini duyumsayacaklarını söyleyen Moore'un bu açıklamasını binlerce kişi uygulamış, zıplayıp durmuştur.

*The Parisien gazetesi, 1 Nisan 1986’da Eyfel Kulesi'nin sökülüp taşınması için anlaşmaya varıldığını yazmış, Habere göre Fransız kültürünün simgesi kabul edilen Eyfel, Paris'in doğusunda açılacak yeni Euro Disney parkında tekrar monte edilecek demiş, Eyfel'in yerine ise 1992 Olimpiyat Oyunları için 35 bin koltuk kapasiteli stadyum inşa edilecektir demesi 1 Nisan şakalarının unutulmazları arasına girmiştir.

*1 Nisan 1995’te Yunanistan Kültür Bakanlığı, Atina metro sistemi kazıları sırasında Sokrates'in mezarının bulunduğunu açıklamış, mezarda Sokrates'in içtiği baldıran otunun kalıntılarını taşıyan bir vazo ve M.Ö. 400 ila 390'a ait bir deri parçası olduğunu duyurmuş, Fransız haber ajansı AFP, haberi tüm abonelerine geçmiş, birkaç saat sonra şakanın ortaya çıkması üzerine AFP, haberi geri çekmiştir.

* Anadolu Ajansından yapılan 1 Nisan şakaları da dikkat çekenler arasındadır. Bunlardan: AA muhabirlerinin, 2009 yılında "Dünya'ya çok benzeyen gezegen keşfedildi"; 2012'de "Hamilelik süresi 5 aya iniyor"; 2013'te "1 Nisan şakası" olarak hazırlanan "Taksim'de doğal gaz bulundu" haberi de bazı internet siteleri ve sosyal medyada en çok okunanlardan olmuş, haberde "İstanbul’da yayalaştırma projesi kapsamında yapılan kazılar sonucunda 38 milyar metreküp doğal gaz rezervi tespit edildi." ifadesi yer almış, bazı yayın organları da ajansı arayarak "Taksim'de doğal gaz bulunması" konusunu yetkililere teyit ettiremediklerini, haber kaynağıyla görüşmek istediklerini belirtmişler; 2016'da da "Büyüyebilen robot geliştirildi" başlıklarıyla hazırlanan haberler, dönemlerinde basında geniş yankı bulan 1 Nisan şakaları olarak unutulmayanlar arasındadır.

Dünya Şaka Günü, neşeli bir atmosfer yaratır ve insanların streslerinden uzaklaşmalarına yardımcı olur. Bu özel gün, espri anlayışını ve mizah duygusunu katlar. Ancak, şakaların karşılıklı güvene dayanması ve zararsız olması önemlidir. Dünya Şaka Günü, insanları birbirleriyle eğlenceli etkileşimlere teşvik ederken, gülerken birlikte vakit geçirmenin önemini hatırlatır.

Her yıl milyonlarca insan tarafından coşkuyla kutlanan Bu eğlenceli ve şaka dolu günün tadını çıkarın ve sevdiklerinizle birlikte eğlenceli şakalar yaparak keyifli zaman geçirin. 1 Nisan’ınız kutlu olsun.