Türkmen bilgesi Prof. Dr. Fikret Türkmen

-Günümüzün Korkut Atası-

Bazı adlar ve takılan lakaplar bazı kişilerin yaşamları ve yaptıkları işlerle o kadar güzel uyum sağlar ki, gün gelir o kişi adının yerine kullanılan sıfatlarla anılır olur. Prof. Dr. Fikret Türkmen de bunlardan biridir. Türkmenistan'a gittiğimde Aşkabat'ta Mahtumkulu Türkmen Devlet Üniversitesi öğretim üyelerinden birinin bana: "Türkmen bilgesi Korkut Ata Fikret Hoca ne yapıyor" deyişini değerli dostum Fikret Türkmen'i ne zaman görsem anımsarım.

Kültürümüzün özünü oluşturan Türk folkloru alanında önemli hizmetler verip, onlarca eserle bu bilime katkıda bulunanlardan Prof. Dr. Fikret Türkmen, 4 Temmuz 1945'te Yozgat'ın Boğazlıyan ilçesinin bir Türkmen köyü olan Abdilli'de doğmuştur..

1961'de girdiği Kara Harp Okulundan 21 Mayıs 1963'te ayrıldıktan sonra Erzurum Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi TDE Bölümü'ne girmiş, okul bitince Konya Erkek lisesine edebiyat öğretmeni olarak atanmış ve 1969'da İÜ. Ed. Fak. Mezunu Fidan hanımla evlenmiştir. Bugün doktor olan İdil ve mühendis olan Orkun adlı iki çocukları vardır.

1969'da Atatürk Üniversitesi'ne asistan olduktan sonra doktora için gönderildiği İstanbul Üniversitesi'nde Mehmet Kaplan'ın yönetiminde 1972'de yaptığı "Âşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma" adlı teziyle Türk halk edebiyatının ilk doktorları arasındaki yerini alan ve Atatürk Üniversitesi tarafından 1974 yılında Fransa'ya gönderilen Fikret Türkmen, Paris Sorbonne Üniversitesi'nde tanınmış halk bilimi profesörü Pertev Naili Boratav'ın yanında folklor metodolojisi, halk edebiyatı ve folklor teorileri ile ilgili dersler alıp seminer ve konferanslara katılmıştır.

1976'da Türkiye'ye dönen Türkmen, 1978'de Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler (Edebiyat) Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne geçmiş. Orada Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı'nı kurup bölüm başkanlığı yapan Fikret Türkmen, 1980'de "Tahir ile Zühre Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme" adlı eseriyle "doçent", 1986'da "Nasreddin Hoca Fıkraları (Letâif-i Nasreddin Hoca Şerhi)" adlı takdim teziyle de profesör olmuştur.

Halen, çeşitli araştırmalarda Fikret Türkmen'in doktora tezinde kullandığı metot nedeniyle Aşık Garip adlı kitap İtalya'da Venedik Üniversitesince yayımlanmış, bazı makaleleri de Fransızca, İngilizce, Rusça, Çince ve çeşitli Türk lehçelerine çevrilmiştir.

Fikret Türkmen, Ege Üniversitesi'nde uzun yıllar senato üyeliği, Rektörlüğe bağlı Türk Dili Bölüm Başkanlığı, Edebiyat Fakültesi Yönetim Kurulu Üyeliği, yapmıştır.

Ege Üniversitesi Türkçe Öğretim Merkezi'ni kuran Türkmen, 1992 yılında Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü'nü kurmuş ve emekli oluncaya kadar müdür olarak görevini sürdürmüştür.

Fikret Türkmen, Türkiye'de ve dünyada pek çok bilimsel kurum ve kuruluşun üyesidir. Bunlardan; İLESAM (İlim ve Edebiyat Eserleri Sahipleri Meslek Birliği), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Türk Dil Kurumu, PIAC (Permanent International Altaistic Conferance), Turkish Studies Association, ESCAS (European Seminar on Central Asian Studies), ICANAS (International Congress for Asian and Northern African Studies), MESA (The Middle East Studies Association of North America), CİEPO (Inational Committee of Pre-Ottoman Studies), UNESCO'nun katkılarıyla Kasım 1999 yılında kurulan ve merkezi Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki "Dünya Milletleri Destanları, Milletlerarası Kurumu", Azerbaycan Yazarlar Birliği, Obşectva Vostokovedov Rossiyskoy Akademii Nauk (Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyatçılar Cemiyeti) bazılarıdır.

Fikret Türkmen, bugüne kadar 300'ü aşkın makale, 26 kitap, 14 ansiklopedi maddesi yazmış, ulusal ve uluslararası sempozyumlarda 150'den fazla bildiri sunmuştur. Hakkında üç kitap ile Milli Folklor Dergisi Fikret Türkmen Özel Sayısı yayımlanmıştır.

Türkmen, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü'nü kurduktan sonraki süreçte yüksek lisans ve doktora öğrencilerine danışmanlık yapmış, yurt içi ve yurt dışı (Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Doğu Türkistan, Çek Cumhuriyeti, Buryat Özerk Bölgesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kosova)ndan gelen 39 yüksek lisans, 30 doktora öğrencisinin tezini yönetmiştir. Yetiştirdiği öğretim elemanlarından çoğu hâlen çeşitli üniversitelerde görev yapmaktadır. Yurt dışından gelmiş öğrencilerinden bazıları ülkelerinde üst düzey devlet görevlisidir. Türkmenistan Dış İşleri Bakanı Reşit Meredov, Kazakistan'ın Almanya Büyükelçisi Kayrat Sarıbay, Azerbaycan'ın Kazakistan Büyükelçisi Zakir Haşimov bunlardandır.

Ege Üniversitesi'nden 2012'de yaş haddinden emekli olan Fikret Türkmen'in 44 yıl Türklük bilimine yaptığı hizmetleri karşılıksız kalmamış, yurt içinde ve dışında pek çok ödüle layık görülmüştür. Bu ödüllerden bazıları:

- 1992, Azerbaycan Devlet Üniversitesi, "Fahrî Doktora",

- 1995, Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı tarafından "Manas-1000 Nişanı",

- 1995, TBMM'nin 75. Yılı "Bilim Başarı Ödülü",

- 1996, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı tarafından devlet töreni ile verilen Türkmenistan'ın en büyük ödülü olan "Uluslararası Mahdumkulu Ödülü",

- 1997, Kırgızistan Bilimler Akademisi, "Akademik Unvan" ile "Akademi Üyeliği",

- 1998, Kırgızistan Çüy Üniversitesi "Fahri Profesörlük",

- 1999, Kazakistan İlimler Akademisi "Akademik Unvan" ile "Akademi Üyeliği",

- 1999, TÜRKSAV tarafından "Türk Dünyasına Hizmet Ödülü",

- 2001, Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı tarafından "Halk Bilim Araştırma ve Teşvik Ödülü",

- 2009, ELGİNKAN Vakfı tarafından "Türk Kültürü Araştırma Ödülü",

- 2010, Tarsus Belediyesi tarafından "Karacaoğlan Araştırma Ödülü",

- 2011, Kazakistan Cumhuriyeti tarafından "Türkiye-Kazakistan Dostluk ve İşbirliğini Geliştirme Madalyası",

- 2012, Türk Dil Kurumu 80. Kuruluş Yıl Dönümü "Şeref Madalyası",

- 2012, Ege Üniversitesi "Üstün Hizmet Altın Madalyası Ödülü"dür.

DPT tarafından desteklenen "Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi", Fikret Türkmen'in yöneticiliğinde 1997 yılında başlamış ve 2008 yılında tamamlanmıştır. Proje kapsamında hazırlanan eserlerin yayımı hâlen devam etmektedir. Proje tamamlandığında 140 ciltlik bir kültür hazinesi kazanılmış olacaktır.

Proje kapsamında 67 eser basılmıştır. Ayrıca destanlardan, orta dereceli okul öğrencileri için Hasan Kallimci tarafından "Destan Romanlar" serisi yazılmıştır.

Prof. Dr. Fikret Türkmen'in Türk Dünyası ile ilgili önemli çalışmalarının yanı sıra, 44 yıllık akademik hayatında biriktirdiği 30.000'den fazla kitap ile nadir el yazmaları, cönkleri ve yüksek lisans-doktora tezlerini Ege Üniversitesi'ne bağışlayıp, Üniversite Rektörlüğünün 5 Haziran 2012'deki senato kararıyla özel bir statüde "Prof. Dr. Fikret Türkmen İhtisas Kütüphanesi" adıyla Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü binasında müstakil bir kütüphane kurulmasına vesile olmasıdır.

Birçok bilim adamı ve yazarın, okurlarının çoğunun akademik yolun yolcusu olan bu kütüphaneye, kitaplıklarını bağışladığını bildiğim için ben de çorbada tuzum olması dileğiyle Prof. Dr. Fikret Türkmen İhtisas Kütüphanesi'ne kütüphanemden bin kadar kitap bağışladım.

Fikret Türkmen'e soyadıyla özdeş olan "Türkmen Bilgesi" ve "Günümüzün Korkut Atası" sıfatları çok yakışmış. Ömrü uzun, kalemi kavi olsun.