Karahanlılar diye anageldiğimiz devletin asıl adı “Türk Hakanlığı”dır. Doç. Dr. Ömer Sonar Hunkan, “Türk Hakanlığı (Karahanlılar)” adıyla yayınladığı kitabında bu devlete “Türk Hakanlığı” denmesi gerektiğini delilleriyle ortaya koymuştur.
Doç. Dr. Ö. S. Hunkan’ın açıklaması:
“Öncelikle Türklüğün yok sayılmaya yahut hiç yoktan sulandırılmaya çalışıldığı bir dönemde yaşıyoruz. Buna bir tepki olarak Türklüğe vurgu yapan Pazar günkü yazınızda tarafımdan doktora tezi olarak hazırlanmış olan “Türk Hakanlığı (Karahanlılar)” kitabına yapmış olduğunuz atıf, şahsımı onurlandırmıştır. Teşekkür ederim.
Devletin Adı ve Türklük Meselesi Hakkında;
Karahanlılar adı 1874 yılında Rus bilgin Grigorev tarafından bu devleti ifade etmek için verilmiş suni bir isimdir. (...) Ortaçağda devletler umumiyetle dört unsurdan ismini alır; soy, sistem, coğrafya, inanç veya ideoloji. Soyları, tarihî Kök Türk soyu Aşina’nın bir kolu olan ve İranlıların Afrasyab yani Turanlıların ifadesiyle Tonga Alp Er denilen kişiye dayanır. Bu nedenle devletin adına sıklıkla Âl-i Afrasyab et-Türkî (Türk Afrasyab Ailesi), EbnâiAfrasyab (Afrasyab Oğulları) dendiği hususunda bilinen bütün kaynaklar müttefiktir. Sistem açısından bakıldığında bu ailenin bir mensubu olan Kaşgarlı Mahmud’a göre hiyerarşinin en üstündeki Afrasyab’ın unvanı hakan, oğullarının unvanı handır. Dolayısı ile devlete Hakaniyye (Hakanlık), Haniyye (Hanlık), Beytü’l-Haniyye (Hanlık Ailesi), Beni Hakan (Hakan Oğulları) da denmektedir. (...) Kurulduğu ve hâkim olduğu coğrafyaya binaen Memleket-i Turan, Zemin-i Turan, Han-ı Türkistan veya Haniyân-ı Türkistan şeklinde kayıtlar mevcuttur. Devleti kuran boy Karluklar olmakla birlikte, hanedan üyeleri tarihî Türk sülalesine ve boyuna dayandığı için Ortaçağ müellifleri onların adını çoğunlukla diğer Türk devletlerinden farklı olarak Türk adıyla birlikte zikrederler: Türk Togan Han, Subaşı Tegin Türk, Türk Kadır Han, İlig Han Türk. Müellifler onları böyle görüp kaydederken, hakanların kendileri de adlarına bastırdıkları paralarda ve kitabelerinde Türk adını kullanmaktadırlar. Meselâ günümüze kadar gelen en erken tarihli ilk paralarında “Türk Hakan Buğra Han” veya kitabelerde “Türk Tuğrul Hakan” isimlerini kullandıkları bilinmektedir. Bütün bunlardan dolayı olsa gerek, ortaçağın en büyük tarihçisi meşhur İbnü’l-Esîr, eserinde gerek soyları gerekse sistemine atıfla en kapsayıcı şekilde bu devleti Hakaniye / Haniyetü’l-Etrâk yani Türk Hanlığı veya Türk Hakanlığı şeklinde kaydetmektedir.
(...)Karahan(lı) adı, Türk hakanlarının kullandığı diğer pek çok güzel unvanlardan biri olmakla birlikte onların Türk ve Türklük bilincini gölgeleyerek, günümüz insanları ve bilim çevresinin bu önemli ayrıntıyı gözden kaçırmasına neden olmuştur. Sözümü bu devletin meşhur hakanı Kadır Han’ın Karluk soyundan GazneliMahmud’a söylediği ve bu dönemdeki Türklük bilincini yansıtan şu sözleri ile bitirmek isterim: ’Bizim aramızda özel bir dostluk vardır ki, sen Türk aslındansın, yabancı değilsin. Bütün memleket senden rahatsız değildir.’”
Doç. Dr. Ömer Soner Hunkan
