Âşık Veysel'de Âşık Karşılaşmaları

Âşık edebiyatının önemli geleneklerinden biri de âşık karşılaşmalarıdır. Ne yazık ki Veysel''i çok iyi atışma yapan bir âşık olarak göremeyiz. Elbette bunda fiziki yapısına bağlı bazı hususların önemli etkisi olmuştur. Kul Ahmet''in yayımladığı kitapta Veysel''in, Kul Ahmet ile yaptığı dört atışması yer almaktadır. Ancak âşık Veysel''in doğaçlama şiir söyleme özelliği olmadığı için atışma yapmaktan uzak durmuştur.

Şüphesiz Veysel''e hiç atışma yapmamıştır denilemez. Örneğin, Âşık Çakır''la 1936''da Yozgat''ın Çayıralan ilçesinde atışma yaptığı ve 1942''de de Kastamonu Halkevi''nde Behçet Kemal Çağlar yönetiminde İhsan Ozanoğlu ile son iki dörtlüğü:

Ozanoğlu

Ozanoğlu der ki adım şanlıdır

Her bir âzam sapasağlam canlıdır

Dilim keskin amma barış yanlıdır

Dostluğa uzanır yolumuz bizim

Âşık Veysel

Veysel''im uzatma bitir sözünü

Her zaman söylerim sözün özünü

Dost taş attı, kör eyledi gözünü

Yüz ozana bedel ölümüz bizim

Biçiminde olan atışma yazılı kaynaklarda yer almaktadır.

Âşık Veysel''le yakın arkadaşlık kuran Âşık Kul Ahmet, 1969''da yanlarına birkaç âşık daha alarak Anadolu turnesine çıkarlar. Bu turnelerin birinde de Zile''ye gelirler. Âşıklar, Zile''de bir derneğin de lokali olan kahvede konser saatini beklerken o yıl daha 16-17 yaşlarında olan Şah Sultan da aralarındadır. Şah Sultan''ın "Dört kapıyı kırk makamı bilen gelsin işte meydan" diye okuduğu deyiş hâlâ kulaklarımda kalan ender söyleyişlerdendir. Bu sırada sazına düzen veren Âşık Kul Ahmet, Âşık Veysel''e "Üstadım yol aç da söyleşelim" demesi üzerine Âşık Veysel sazını eline alınca etrafında bulunan bizlere "Bir kâğıt bulup yazar mısınız" dedi o sırada kahveciden aldığımız kâğıtlara ben Veli Zorlu ile baş başa oturup söylenen dörtlükleri yazmaya çalışmıştık.

O gün kaleme aldığımız ve yazdığımız kâğıtları elimizden alan Kul Ahmet "Bir gün yayınlarım" demişti. Gerçekten de bizim yazdığımız dahil Âşık Veysel Kul Ahmet söyleşileri Kul Ahmet''in "Güzel Anadolum Halk Ozanı Âşık Kul Ahmet ile Âşık Veysel" adlı kitabında yayımlandı. Kitapta yer alan o gün yazdığımız Âşık Veysel - Kul Ahmet atışması:

Âşık Veysel

Kaleleri yıkar mıydın,

Bir haşmetli han olsaydı?

Sen de aya çıkar mıydın,

Çağdaş bezirgân olsaydın?

Kul Ahmet

Kale yıkmaz yapar idim,

Ben birgünlük olsaydım,

Ay değil güne dönerdim

Çağdaş bezirgan olsaydım

ÂşıkVeysel

Boşa kanlar döker miydin,

Beye boyun büker miydin,

Böyle derdi çeker miydin,

Cihana Lokman olsaydın?

Kul Ahmet

İkiliği kaldırırdım,

Dostu dosta buldururdum,

Böyle derdi öldürürdüm,

Cihana Lokman olsaydım.

Âşık Veysel

Veysel bırak bülbül gülü,

Artık insandır sevgili,

Ezer miydin devi fili,

Sultan Süleyman olsaydın

Kul Ahmet

Kul Ahmet''im atom devri,

Millet doğru, hain eğri,

Dünya bir olurdu gayri,

Sultan Süleyman olsaydım.

Biçimindeki âşıklara özgü muhabbettir. Veysel tarafından söylenen ve "çarık ile mes"in atışmasını konu alan bir şiir vardır ki, bu, atışmadan ziyade "deyişme"li şiirlere örnek olabilir. Son iki dörtlüğü:

Çarik

Sen gezersin halılarda

Güzel güzel balolarda

Ben gezerim çalılarda

Sen köşede ben dışarıda

Mes

Mes çarıktır çarık mestir

Yürürlerse aynı sestir

Veysel söyler bir nefestir

Gah içerde gah dışarıda

Biçiminde olan çarık-mes atışması geleneksel atışma kurallarına uymasa da toplumsal karşıtlıklara duyarlığını sergileyen bir çeşit atışma uyarlaması olarak görülebilir.

Âşık Veysel''in Kul Ahmet''le Anadolu gezilerinden birinde kaldıkları otelde parasını çalan hırsızlar için Veysel''in:

Dünyada görmedim böyle bir plan

Kapı kitli cüzdan cepte para yok.

Biçiminde yakındığı hırsızlık olayının bir benzeri de Kul Ahmet''in başına gelmiştir. Kul Ahmet turnede iken evini talan eden hırsızlar için iki dizesi:

Yarısını seve seve verirdim,

Ama hepsini aldı hırsızlar.

Biçiminde olan bir şiirle yakınmıştır.

Anadolu''nun bağrı yanık sazının önemli bir teli olan ve Yunus Emre''den başlayan güzel Türkçenin söz ustalığını bayrak gibi taşıyan, mütavazi, gösterişten uzak bir halk adamı olan Âşık Veysel, 21 Mart 1973''te telin sazdan kopması gibi yaşamdan kopup Hakk''a yürümüştür. Ruhu şad mekânı cennet olsun.