“Kutadgu Bilig’i bilmeyen...” başlığı altında “Kutadgu Bilig’i kavramayanlar, kavramak istemeyenler, devleti yönetmeye talip olmasınlar!” diye yazmıştım ( 31 Mayıs 2015).
Devlet Bahçeli, Meclis Başkanlığı seçimindeki tavrı yüzünden farklı kesimlerin ağır tenkitlerine uğrayınca, kendisine bir melce buldu: Kutadgu Bilig...
Kutadgu Bilig’i yazan da bir devlet adamı; Karahanlıların has hâcibi Balasagunlu Yusuf’tur. Onun için “Yusuf Has Hâcib” diye anılır. “Hâcib ne?” diyeceksiniz... Kelime anlamı “perdeleyen, perdeci”. Zamanımızda çok kullanılan “hicâb(p)” kelimesi de aynı kökten. “Mahcûb(p)” kelimesinin de kaynağı aynı.
“Hâcib”i nasıl anlatsam? Uzatmayayım. Şimdiki cumhurbaşkanlığı genel sekreteri gibi bir şey. (Aklıma geldi: Baktım, Cumhuriyet tarihinde 25 genel sekreterden sekizi yazar ve şair: Ercüment Ekrem Talu, Tevfik Bıyıkoğlu, Hikmet Bayur, Ruşen Eşref Ünaydın, Cemal Yeşil, Münis Faik Ozansoy, Fuat Bayramoğlu, Mustafa İsen... Hatıralarını yazanları da sayarsak rakam kabarır.)
Kutadgu Bilig bir manzum nasihatnamedir. Adı Türkçedir ve “Mutluluk veren bilgi” -son araştırmalara göre- “devleti yönetme bilgisi” demektir. Atsız’ın da kıymet verdiği ünlü dilci Agop Dilâçar, Yusuf hakkında “Yazar, önünde hiçbir Türkçe eser bulunmadan, 6520 beyitlik manzum eserini, Türk edebiyatının gökten inmiş ilk şaheseri olarak bir çırpıda meydana getirmiştir.” der.
Eser 4 esas üzerinedir: hükümdar (Kün-Toğdı ) “adâleti ve âdil kanunu (köni törü)”, ilk vezir (Ay-Toldı) “siyasî iktidarı ve egemenliği (kut, devlet)”, ikinci vezir (Ögdülmiş) “aklı ve anlayışı (ök, us, ukuş ve ukuşlug)”, sûfî tipi (Odgurmış) de “kanaati ve âkıbeti” temsil etmiştir.
Eserde işlenen fikirler Türk devlet teşkilâtının felsefesini teşkil eder.
Devlet Bahçeli, Kutadgu Bilig’den aldığı şu sözlerle kendisi savunuyor:
“Doğrunun eğrildiği gün kıyamet kopar.”
“Doğruluk Allah’ın sevgisine giden yoldur. Gök ayakta doğrulukla durur. Yer sabit durduğu için üzerinde ekin biter.”
“Sağa sola meyletme, doğru dur, gönlünü dürüst tut.”
Yalnız şunu hatırlatayım: Hakan Kün-Toğdı, danışan, akıl alan; zihninde ölçüp sonra karar veren bir idareci... Şahsî kin gütmüyor, kendisinden emin ve bunun için makam hırsı taşımıyor. Ben akıllıyım, ben ne dersem o olur, demiyor; işin sonunun nereye varacağını bilmesi için akla ihtiyaç duyuyor ve söz ağzından çıkınca kimse ona itiraz etmiyor.
Hemen bütün partilerin siyaset okulları var. (HDP’yi bir normal parti olmadığı için hariç tutuyorum.) Kutadgu Bilig’i ders olarak okutmalıdır. (Aslında Kutadgu Bilig’in özü Orhun Abideleri’dir. Divanu Lügati’t-Türk de, Kutadgu Bilig’in mütemmim cüzü görülmeli ve üçü birlikte ele alınmalıdır.)
Ben de Devlet Bey’i tamamlamak için Kutadgu Bilig’den 2 söz nakledeceğim:
“Hangi işe girersen, önce sonunu düşün; sonu düşünülmeyen işler, insana zarar getirir.”
“Her sözü söz diye ağzından çıkarma. Lüzumlu olan sözü düşünerek ve ihtiyatla söyle.”
