Bazı okurlarım ve akademisyenler bana sitem ediyor: Neden sürekli dolardan bahsediyorsun? Nasıl bahsetmeyeyim? AKP ekonomi modelinin özü ne yazık ki dolar...
Üretim yapmak için dış girdi bağına muhtaçsanız, kurun seviyesi ülkedeki enflasyonu belirleyen ana gösterge oluyor. Bu nedenle bozuk plak gibi dolar, dolar diyoruz. Zaten yapılanlara bakarsanız hükümet de doları sakin tutmak için çalışıyor.
Eğer ekonomi yönetimi verimlilik artışı, yüksek teknoloji içeren mal üretimi, reformlar, stratejik sektörel planlamaya dair işler yapsaydı inanın bu köşede onları da yazar doğru uygulamaları göstermeye çalışırdık.
Salgından önce de dışa bağlı sistemin ithalat yapması rezervleri eritmiş, enflasyonu ufak ufak yukarı çekiyordu. Salgınla beraber artan emtia fiyatları, tedarik zincirindeki kesintiler, üretim aktivitelerindeki düşüşler üretici fiyatlarındaki artışı %100''e getirdi. Bunun üstüne gelen savaş, tarımda ve enerjide Rusya''ya göbekten bağlı Türk ekonomisindeki maliyetleri 2022 bahar aylarında tavana fırlatacak. O zaman enflasyonun Nebati''nin dediği gibi baharda zirve yapıp gerilemesini beklemek tam bir hayal. Gaz, petrol ve buğday fiyatları Türkiye''de enflasyonu bırakın AKP''nin verimsiz, düşük teknolojili dışa bağlı üretimini, sırf dış emtiaya bağlı olarak artacağını çok net gösteriyor.
O zaman dolar/TL''yi nereye kadar tutacağız? Daha doğru soru şu: Kur korumalı (KKM) ürünle Hazine garantisi vererek nereye kadar gideriz?
Mart sonu KKM vadesi dolduğu zaman vatandaş, enflasyonun hâlâ artmaya devam ettiğini gördüğünde TL''de kalır mı? Kalmayacak ve dolara geçmek isteyecek. İşte o noktada bu geçişi engellemek için tekrar faiz verilecek. Bu ister yeni çıkartılacak bir süper bono ya da KKM''nin devam etmesi olabilir ama her durumda yük yine Hazine''ye binecek.
Karşımıza sorun olarak şu başlıklar çıkıyor:
1- KKM ile para arzını artıyorsunuz. Yani hem dışarıdan hem içeriden para çekerek aslında parasal tabanı büyütüyorsunuz. Bunun enflasyonu körüklemesi doğal.
2- KKM ya da YUVAM''a gelen para ile dolara basıyorsunuz. Ancak YUVAM''a gelen dövizin oldukça az olduğu söyleniyor. O zaman kura basacak ek kurşunları nereden bulacaksınız?
3- ABD, Kanada ve Avrupa ülkeleri belirli Rus bankalarının uluslararası ödemeler ağı swift sisteminden çıkarılması konusunda anlaşmaya vardı. Bu durum Rusya ile finansal ilişkileri zorlayabilir. Ancak bize tesiri an itibari ile sınırlı.
4- Unutmamamız gereken bir konu da FED''in Mart ayında faiz artırım serisine başlayacak olması. Bu dalga nasıl tutulacak?
5- Turizm gelirlerinin yaz aylarında istenilen düzeyde olmayacağı artık çok net. Ödemeler dengesi Ocak ayında 10 milyar dolar açık verdiğine göre bu boşluk turizm desteği olmadan nasıl dolacak?
Sözün özü; bahar ve yaz ayları çok ama çok hareketli geçecek.
