Orhan Veli’nin “Cep delik, cepken delik, kol delik, mintan delik, yen delik, kaftan delik, kevgir misin be kardeşlik !” dizeleri meşhurdur. Ekonomik sıkıntıları anlatmakta mahir olan Delikli Şiir geçmişten bugüne kadar kendini unutturmamıştır. Gidişata göre unutturmayacak gibi de görünüyor. Çalışanlar ve küçük esnaf, dar bir bütçe içinde hareket etmek zorunda kalıyorlar. Bu da beraberinde borçlanmaları, davaları ve icra süreçlerini getiriyor.
İş Kanunu, aylık ücretlerin dörtte birinden fazlasının haczedilemeyeceğini hükme bağlamıştır. Nafaka borcu alacaklılarının haklarını İstisna olarak belirlemiştir. Bunun yanı sıra asgari ücreti aşmayan aylık gelirinin onda birinden fazlası da haczedilemeyeceği Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda yer almıştır. Her ne kadar hacze konu olabilecek tutar sınırlanmış olsa da işçinin aylık gelirinde oluşacak eksilme çoğu borçlu işçiyi kayıt dışı çalışmaya itmektedir. Günün sonunda sorunlar, sorunlar doğurmaktadır.
Pratikte süreç, icra yazısının işverene tebliğ ile başlıyor. İcra yazısı şakaya gelmez dolayısıyla yazını tebellüğ edilmesi ile beraber:
- İşveren kendisine tebliğ edilen icra yazısına her halükarda yedi gün içinde yanıt vermesi,
- Gelen icra yazısına uygun olarak ücretten kesintiye başlamakla yükümlü olduğu,
- İşverenin kesintiye başlaması için işçinin onayına gereksiniminin bulunmadığı,
- Şayet işçiye ait birden fazla icra yazısı mevcut ise bu defa yazıların tebellüğ tarihlerine göre sıra oluşturulmasından işverenin sorumlu olduğu, icra dairesine verilecek yanıtta sıranın ve diğer icra yazılarının belirtilmesi,
- İcra yazısını işverenin yanıtsız bırakması; bu sefer kendisini tebellüğ tarihinden itibaren dörtte bir ya da onda bir kesilmesi gereken borçtan sorumlu kılacağı,
- İcra süresince, işçinin asgari ücret ile çalışıyor olması durumunda onda bir yapılan kesintinin, ücretin asgari ücreti aşması durumunda dörtte bire çevrilmesi,
- Asgari ücretli için hesaplama yapılırken net tutarın esas alınması, örneğin 2025 yılı için belirlenen asgari ücretin net tutarı 22.104,67 TL matrah olarak kabul edilmesi ve onda birinin kesilmesi
Hususlarına dikkat edilmesi yerinde olacaktır.
İşçiye ödenen her ücret ya da her tazminat haczedilebilir mi?
İş Kanunu, ücreti; bir kimseye bir iş karşılığında sağlanan ve para ile ödenen bir tutar olarak kabul etmiştir. Bu durumda yapılan bir işin karşılığı olarak ödenen tutarı ücret olarak değerlendirmek gerekecektir. Dolayısıyla ücret olarak işçiye ödenen tutarların dörtte biri ya da asgari ücretli ise onda biri hacze konu olabilecek iken ücret dışında ödenen tazminatların tamamı hacze konu olabilecektir. Diğer bir ifade ile ücretin hacze karşı belli bir ölçüde korunmasına ilişkin olarak getirilen sınırlamaların tazminatlar için geçerli olduğu söylenemez.
Ücret, ikramiye, prim, toplu sözleşme farkı, fazla mesai ve benzeri kalemler dörtte bire kadar haciz işlemine konu olabilecek iken ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı ücret kavramı içinde yer almadığı için tamamı için haciz işlemi uygulanacaktır.
Sürekli icra yazısı gelen işçi işten çıkarılabilir mi?
Çalışanına sürekli icra yazısı gelmesi gerek iş yerine yük getirmesine gerekse de işçinin iş verimini azaltmasına nedenleriyle işverence olumsuz karşılanabilmekte ve iş sözleşmesinin feshi yoluna gidilmek istenilmektedir. Bu durumda iş sözleşmesinin feshinin geçerli neden dayandırılması olanaklıdır. Ancak öncesinde işçinin yazılı olarak uyarılması yerinde olacaktır.
Bir Soru - Bir Yanıt
Azerbaycan’a firmam tarafından görevlendirildim. Öğrendiğim kadarıyla yurt dışında iken sigortam yatırılacakmış. Böyle bir imkan olabiliyor mu? Görevlendirme ile en fazla ne kadar kalabilirim? Emeklilik günlerime bu durumda sayılacak mı?
Türkiye ile Azerbaycan arasında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştır. Sizin Azerbaycan çalışmalarınız sözleşme kapsamında değerlendirilecektir. Sözleşmeye göre 24 aya kadar geçici görevlendirme yapılabilmesi ve bu sürenin gerekli olması durumunda 60 aya kadar (36 ay daha) uzatılabilmesi olanaklıdır.
Geçici görevlendirme boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’na sigorta bildirimleriniz Türkiye'de çalışılıyor gibi devam edecek ve 4/a (SSK) sigortalılık statüsünde kabul edilerek emeklilik koşullarını sağlamanızda değerlendirilecektir.
Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com
