Dolar/TL''nin ne olacağını anlamak için uğramamız gereken bazı adresler var. Bunlardan birincisi Merkez Bankası. Merkez Bankası (TCMB) analitik bilançosuna baktığımızda, 28 Temmuz itibari ile dış varlıklardan toplam döviz yükümlülüklerini (borçlarını) çıkartırsak elimizde ne kadar rezerv olduğunu görürüz.
925 milyar TL dış varlıklar-818 milyar TL toplam döviz borcu dersek, geriye kalan 107 milyar TL rezervdir.
107 milyar TL''yi / 8,50 kur rakamına bölüp dolar cinsinden elde ne kadar var görelim: 12,5 milyar dolar.
Ancak Merkez''in swap yani takas yolu ile aldığı borçlar da var. Bunları, 12,5 milyar dolardan çıkarmamız gerekir ki, böylece net rezerve ulaşalım.
Swaplara ilişkin en taze veri Haziran ayına ilişkin. O veriye göre 59,7 milyar dolar döviz swap, 5,4 milyar dolar altın swap, yani borcu var.
O zaman borçlar toplamı 59,7+5,4 = 65,1 milyar dolar
Elimizdeki rakam 12,5 milyar dolardı, bundan borçları 65,1 milyar doları çıkaralım,
12,5-65,1 = -52,6 milyar dolar
Yani kasa 52,6 milyar dolar ekside…
Peki kasanın dolma umudu var mı? Çin''den gelen swap parası, şirketlerin eurobond ihraçları, Rus turistinin getirdiği paralar, bayram öncesi vatandaşın, gurbetçinin bozdurdukları var ama bunlar gelip geçici. Taşıma su ile değirmen dönmez, geçici para ile de kur düşmez. O zaman esas ihracat durumu nasıl ona bakalım.
Bu konuda TÜİK''in açıkladığı son dış ticaret raporu bakalım neler söylüyor?
"Genel ticaret sistemine göre ihracat 2021 yılı Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %39,8 artarak 104 milyar 945 milyon dolar, ithalat %27,4 artarak 126 milyar 111 milyon dolar olarak gerçekleşti."
İhracatın ithalattan fazla arttığını görüyoruz, o zaman buradan rezervlere bir destek gelecek diyebilir miyiz? Yandaş kanallara, gazetelere göre ihracat uçuyor...
Ama durun bakalım! Raporda minik detaylar var:
1- Haziran ayında enerji ürünleri ve altın hariç ihracat %48,0, ithalat %48,9 arttı. Demek ki üretim dış girdiye bağlı çalıştığı ölçüde ithalatta gaza basmış. Kasaya soldan giren, sağdan çıkmış…
2- İhracat arttı diyoruz ama neyin karşılığında? Değeri yerlerde sürünen Lira sayesinde ihracatın arttığını görüyoruz. Peki bu iyi bir durum mu? Ulusal paranın değerinin çakılması pahasına ihracat artışı iyi midir?
3- Lira değer kaybetti ihracat o nedenle kımıldadı diyoruz. Ancak bu kalıcı bir çözüm mü? Gerçek çözüm yüksek teknoloji içeren malları üreterek satıp bol para kazanmak. Zaten kuru da başka türlü düşürmeniz mümkün değil. Peki rapora bir kez daha bakalım. Katma değeri yüksek malların ihracatımız içindeki payı nedir?
Rapor diyor ki, "Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %2,8 oldu."
O zaman çıkan sonuç şu, rezervler boş, dolma umudu az, minnet ile gelecek paralarla anlık pansumanlar yapılıyor. IMF''den gelecek para ile son bir pansuman yapılır ama sonbahara doğru ne olacak?
Sonbaharda ne olacağını St. Louis FED Başkanı James Bullard söylüyor. Bullard, FED''in aylık 120 milyar dolarlık varlık alım programını bu sonbaharda azaltmaya başlaması gerektiğini, programın 2022''nin ilk aylarında sona ermesinin faydalı olacağını belirtiyor.
Doların evine dönüş yolculuğunun başlaması en çok kimi vuracak? Tabii ki ilk önce Türkiye''yi…
Kurda teknik olarak 8,50 altındaki seyahat 8,38-8,25-8,10 gibi seviyeleri karşımıza çıkarabilir. Ancak hane halkı ve firma sahiplerinin geçmişte olduğu gibi buralardan alım yapması beklenebilir. Yukarı çıkış için 8,50''nin geçilmesi gerekiyor. Rakamların yatırım tavsiyesi olmadığını hatırlatalım, gelecek FED dalgasına karşı da Türk ekonomisine bol şans dileyelim…
