Devlet Sanatçısı Zileli Âşık Eminî Düştü

Âşık Eminî Düştü Zile âşıklar kervanının 31 Ocak 2016''da yitirdiğimiz son temsilcilerinden biridir. O, toplumu ilgilendiren her konuda kendine özgü edasıyla seslenmeyi bilmiştir.

Ozan halk için çalışır / İster sorun ister sorman

Her gün Şeytan''la güreşir / İster görün ister görmen

diyen Emini Düştü, köyde okul olmadığı için ilkokula da gidememiş, ancak okuma yazmayı kendi kendine öğrenmiştir. Yaşamının zor yıllarını Kimlik Kartı şiirinde:

Şu dünyaya ben de doğdum yaşadım / Yaşam girdabıma çile döşedim

dizeleriyle dillendirmiştir. Yoksulluğunu o yıllarda yazdığı:

Eminî''yim ayak yalın / Nedir çektiği bu kulun

gibi dizelerinde açık seçik sergilemiş, 1957''de 14 yaşındayken köyünde yaşanan sel felaketi ona:

Koca köye kara bulut oturdu / Bu sene de ekinleri batırdı

Hepisini sel süpürdü götürdü / Ekinleri dolu vurdu bu sene

biçimindeki destan türünde ilk şiirini yazdırmış ve Zile''de tek sayfalık halk destanı türünde bastırarak çarşıda ve pazar yerlerinde bağıra bağıra okuyup satarak o dönemlerde yaygın olan halk destancılığı geleneğini sürdürmüştür.

1961 yılında köyü terk edip Ankara''ya gitmiş, iyi saz çalması ve sesinin güzel olması nedeniyle gazinolarda solistlere eşlik etmiştir. Dışarıdan ilkokul diploması alıp hizmetli olarak işe girmiş, 1961 yılında evlenmiş, geçim sıkıntısı da çektiğini:

Eminîyim dolaştığım / Çilelere alıştığım

Gece gündüz çalıştığım / Bir dilim ekmek parası

biçiminde dile getiren Eminî, Ankara''nın önde gelen âşıklarıyla tanışmış. onların konser listelerinde yer almıştır. İyi bir saz eğitimi alan oğlu Selman Düştü''nün 32 yaşında geçirdiği bir trafik kazasında yaşamını yitirmesi sonucu. Emini Düştü oğlu için:

Eminî''yim omuzumda götürdüm / Elim ile mezarına yatırdım

Büyüttüm beslettim erken yitirdim / Öz vicdanım beni kınıyor oğul

biçiminde çok içli şiirler söylemiştir.

Emini''yim benim özüm hak ile / Minnet etmem asla bülbüle güle

Ömür boyu bana verdiler çile / Defterim dürdüler yine dönmedim

biçiminde kendini anlatan ve 1988''de Devlet Sanatçısı unvanını alan Aşık Eminî, 1975''te, Hacı Bektaş Şenlikleri''nde son dörtlüğü:

Eminî''yim dosta doğru gelirsin / Hedefimiz insanlıktır bilirsin

Başa, dişe muska yazan silinsin / Öz Türkçe söyleyen dilimiz vardır

biçiminde olan "Yetmiş Bin Köşeli Gönlümüz Vardır" adlı şiiriyle birincilik ödülü alıp kendini duyurmuş, TRT''nin Atatürk''ün doğumunun 100. yılı nedeniyle açtığı "Atatürk Destanı" yarışmasında:

Silip karanlığın fırtınasını / Yelleriyle Cumhuriyet kurdular

Mustafa Kemal''in önderliğinde / Elleriyle Cumhuriyet kurdular

biçiminde başlayan şiiriyle üçüncülük ödülü almış, 1988''de TDK''nın açtığı âşıklar Arası Dedem Korkut Şiir Yarışması''nda:

Ölmemiştir Korkut Atam diridir / Ozanın sevdası sazın piridir

Gönül deryasının ulu eridir / Bize ışık tutan cananımız var

gibi dörtlüklerle yüklü Destanlar Çiçeği adlı şiiriyle mansiyon almış ve çağımızın yaşayan en iyi âşıkları arasına girmiştir. İnanç sömürüsünü:

Emini''yim arşın kürşün binası / Adem balçıktandır çamur mayası

Nedir ırk mezhep kavgası / Kulu kuldan ayırdılar yaratan

gibi deyişleriyle yoğun bir biçimde işlemiştir. Birlik beraberlik duygularını:

Eminî barışa yanaş /Ayıp değil midir savaş

Tüm insanlar olsak gardaş / Anlaşsak kötü mü olur

biçiminde halka aşılamaya çalışmıştır.

Kılıçtan damlayan kan izlerini / Sevgi suyu ile silmek muradım

Ta ezelden beri insan hakları / Cümle alem ile gülmek muradım

sözleriyle, savaş karşıtı, barış yanlısı olduğunu dile getirmiştir.

Atatürk devrimlerine içtenlikle bağlı olan ve:

Özgürlüğün simgesi / İnsanca yaşamaktır

Atatürk devrimleri / Engelleri aşmaktır

diyen Eminî, Cumhuriyeti devrimleri korumayı görev bilenlerdendir.

Eserlerini türkü formunda oluşturan Eminî her türlü haksızlık karşısında sazıyla, sözüyle direnen, sözünü çekinmeden söyleyen ve bu geleneği en iyi sürdürenlerden biridir.

Doğa, Tanrı''nın insanlara ve bütün canlılara verdiği en büyük armağandır. Onda, doğa ve insan bir birinin bütünü gibidir.

Suna boylum nazlı yârim durma gel,

Sen gelmeden bizim güller açmıyor

deyişi bu görüşümüzün kanıtlarındandır.

Âşıkların işledikleri temel konuların başında aşk gelmektedir.

Sevdiğim aşkınla yandım tutuştum

Hasretin bağrımı yaktı ha gel gel

diyen Eminî''de beşeri aşk ve ilahi aşk bir ırmağın iki ayrı kolu gibidir. Güzelleri tanımlamak için ilginç benzetmelere yer veren Eminî aşkı dile getirirken:

Bülbüller öter güllerde / Ben yaralı yar yaralı

biçimindeki söylemleriyle de âşık edebiyatında çok bilinen gelenekçi bir tutum sergilemiştir.

Tasavvuf ve ilahî aşk, Eminî''nin şiirlerinin önemli bir bölümünde kendini hissettirmektedir.

Eğer bulmak istiyorsan Mevlâ''yı / Toprakta, betonda, taşta ara bul

Tüm gördüğün varlık onun resmidir / Tipide, boranda, kışta ara bul

gibi deyişleri bu görüşün kanıtlarıdır.

Türk edebiyatında en çok işlenen konulardan biri Atatürk ve Cumhuriyettir. Yurtsever bir kimliğe sahip Eminî de bu konuyu dile getiren pek çok şiir yazmıştır. Vatan sevgisini her fırsatta dile getiren ve Atatürk''e büyük hayranlık duyan Eminî, her fırsatta ona olan sevgisini:

Ulusça birleşip birlik olmamız / Atatürk''ün önder oluşundandır

Zalimin zulmünden tüm kurtulmamız / Lanet defterini dürüşündendir

biçiminde dile getirmiş, Atatürk''ü bir kurtarıcı olarak görmüş, hayranlığı onu tanıdıkça katlanarak artmıştır. "Cumhuriyet Şan Bizim" adlı şiir gibi birkaç şiiri, 1981''de TRT''nin açtığı Atatürk''ün doğumunun 100. yılı "Atatürk Destanı" yarışmasında seçilen şiirler arasında yer almış ve yayımlanmıştır. 31 Ocak 2016''da yitirdiğimiz Eminî Düştü''nün ruhu şad, mekanı cennet olsun.