Eğer Orta Doğu bölgesinde 1920’lerdeki plan işleyecekse, bölgesel liderliği üstlenecek Kürt lideri kim olmalıdır veya olacaktır? Barzani’nin Türkiye ziyaretinin gerekçelerinde bu sorunun önemli bir payı var. Cevaplandırıldığında asıl neden kendiliğinden ortaya çıkacaktır.
Kimdir uluslararası siyasetin Orta Doğu bölgesinde tamamı olmasa da bir kısmını kurduğu Kürdistan hareketinin lideri?
PKK mı?
PYD mi?
Yoksa PEJAK mı?
Hiçbiri...
Elbette Barzani’dir..
Niye?
Çünkü Barzani, ta Osmanlı’dan bu tarafa gelişen tüm Kürtçü gelişmeleri temsil ediyor da ondan.
Başka?
Barzani, Kürtçülük tarihinin isyanlar kısmına bakıldığında bir yüzü Türklerle, öteki yüzü de Araplarla savaşmış bir siyasal geleneğin temsilcisidir. Ve en önemlisi de ABD’nin 1990’lardan itibaren üzerinde titrediği Irak sınırları içinde kendisine 36. Paralelle özerk alan açtığı, orada Çekiç Güç’le besleyip büyüterek bugünlere getirdiği çiçeği burnunda bir devletçiktir. İşte bu devletçiğin iyi bir devlet olması için uluslararası alanda liderliği elinde tutması ve bölgesel siyasetin onunla yapılması gerekmektedir.
1 Kasım’da ABD’de olan Irak Başbakanı Maliki ile yapılan Irak petrollerinin ve Irak’ın toprak bütünlüğünün geleceğine ilişkin görüşmeler ve hemen Türkiyeli Davutoğlu’nun Bağdat’la olan ilişkileri, derken ABD Başkan Yardımcısı Joseph Bidenlerin özene bezene yarattıkları Irak Kürdistan Özerk Bölgesel Yönetimi lideri Mesut Barzani ile telefon görüşmesi ve eş zamanlı olarak Barzani’nin Türkiye Başbakanı ile Diyarbakır’da buluşacak olması, bir tesadüf olmaktan çok yeni bir stratejinin parçasıdır.
Nedir bu siyaset?
Şudur: Büyük Orta Doğu stratejisinde beklenen hedeflerin bir kısmına ulaşan ABD, sıra Suriye’ye geldiğinde toslamış ve istenen hedefe ulaşamamıştır. Üstelik 11 Eylül İkiz Kuleler’e saldırı gerekçesiyle başlayan dünyanın tek lideri olma hayali de sona ermiştir. Çünkü hem Çin ve hem de Rusya, bir taraftan ekonomik olarak büyürken öte yandan güçlü bir siyasi aktör olarak tekli yönetimin önünü kesmiştir. Bu durumda Orta Doğu, ABD’ye beklediği gibi yar olmamış, kendi içinden yeni durumlar yaratmıştır. Öyle ise, ABD’nin yapacağı şey, yeni durumu lehine çevirecek politikalar üretmektir. Özellikle enerji dağılımını istediği düzene koymak, etkili olduğu hükümetler aracılığı ile gelişmeleri olabildiğince Amerika’nın lehine çevirmektir.
Orta Doğu’da İran, Irak, Suriye üçgeni dikkate alındığında Türkiye’deki PKK’nın PYD kolu, çizgiden sapmış milliyetçi eğilimlere girerek Kuzey Suriye’de özerk bölge kurma yoluna girmiştir. İran, Şii varlığına dayalı olarak Suriye üzerinden güç kazanmış, Irak’taki nüfuzunu artırmıştır. Bu durumda Amerika’nın elinde Türkiye, Suudi Arabistan, Katar ve çekilirken geride bıraktığı Irak yönetimi kalmıştır.
Öyle ise toplanma zamanıdır.
1 Kasım’da Irak lideri Maliki ile görüşülerek Türkiye ilişkilerini düzene koyması, Irak petrollerinden de pay almasının sağlanacağı sözü verilmiştir. Türkiye’ye de Irak’la yakınlaşın, çünkü petroller Türkiye üzerinden aktarılacak sözü verilmiştir.
Suriye’nin iç gelişmeleri belirsizliğini koruduğu için özellikle Kürtlerin geleceğini düşünen ABD için en güvenilir kişi Barzani’dir. Bu sebeple onun daha da güçlendirilmesi gerekmektedir. Üstelik Barzani’nin 1990’lardan bu tarafa özerk de olsa devlet tecrübesi vardır. Bu durumda PKK, PYD ve PEJAK gibiler sadece garnitür olabilir. 1920’lerde planlanan Orta Doğu’da önce güçlü bir Kürt devleti, sonra da buradan hareketle bir Ermenistan kurulacaksa, etkili siyasi muhatap Kuzey Irak Özerk Bölgesel Yönetimi’nin kurumsal yapısı ve onun lideri olabilir.
Barzani Türkiye’ye ve özellikle de Diyarbakır’a çağrılıyorsa, nedeni; başlangıçta ABD’nin desteği ile Suriye’nin kuzeyinde güçlendirilen PYD’nin Barzani’nin yardımına rağmen kontrol dışına çıkması, dolayısı ile PKK’nın, devlet kurucu Barzani’yi dışlamış olması önemli rol oynamaktadır. Bir taşla birden fazla kuş vurmak ve Barzani’nin güçlenmesini hem Türkiye içinde ve hem de diğer bölgelerde söz sahibi olmasını sağlamak için, güçlü devlet Türkiye ile birlikte hareket ettirilmesi sağlanmalıdır. Barzani Türkiye’de de güç ve etki sağladığında asıl tasarlanan Kürdistan görüşmeleri onunla yapılacaktır. İleride PKK’dan bıkan halk için de Barzani daha sevimli, daha sıcak gelecektir. Gerçekleşecek Kürdistan çok parçalı olmayacaksa, bundan başka da yol yoktur. Şimdilik ısındırma çalışmaları yapılıyor. Konserler, evlilik törenleri vs.. Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin Türkiye’nin içine yayılması demektir. Kısaca etki çalışmasıdır. Plan işliyor...
