10 ilimizi vuran 6 Şubat 2023 depremi yüreğimizi öyle bir yaktı ki, yıllar yılı sönmeyecek. Değerlerimizi de aldı götürdü.
İktisadî kaybın hacmini belirlemek mümkün değil. TUSİAD''ın da içinde olduğu iş adamlarının çatı kuruluşu TÜRKONFED bir ön rapor açıkladı.
Afet bölgesindeki 10 ilde 13,3 milyon insan yaşıyor. Bu rakam Türkiye''deki toplam nüfusun yüzde 15,7''sine tekabül ediyor. Türkiye geneli nüfus yoğunluğu 110 iken, afet bölgesinde bu oran 151.
Türkiye''deki 25,3 milyon hanenin yüzde 13''ünün yaşadığı afete maruz kalan 10 ildeki binaların; yüzde 52''si 2001 sonrası, yüzde 26,4''ü 1981-2000 arası, yüzde 10''u ise 1980 öncesi inşa edilmiş.
Raporda şu bilgi de yer alıyor:
"Deprem afetine maruz kalan iller ülke çapındaki bitkisel üretimin yüzde 20,9''unu, tahıllar ve diğer bitkisel üretiminin yüzde 12''sini üretirken, toplam işlenen tarım alanının yüzde 14,5''ine, büyükbaş hayvanların yüzde 12''sine ve küçükbaş hayvanların 16,3''üne sahiptir."
Raporda yer alan şu not insanı dehşete düşürüyor:
"Marmara Depreminde can kaybı 18.373 kişi, mali hasar 1999 dolar verisiyle 17,1 milyar dolar hesap ediliyor. Marmara Depremi, 2021 yılında gerçekleşseydi, can kaybı 26.451 kişi ve 51,1 milyar dolar mali hasar yaratacağı tahmin edilmiştir.
Marmara Depremi verilerinin kullanıldığı metodoloji ile Kahramanmaraş Depremi''ni 2021 yılı dolar verileriyle sınarsak 72.663 can kaybı, 84,1 milyar dolar mali hasar hesaplanmaktadır."
Ve ekliyorlar:
"Diğer yandan 2023 Kahramanmaraş Depremi''nin 70,75 milyar doları konut zararı, 10,4 milyar doları milli gelir kaybı ve 2,91 milyar doları işgünü kaybı olmak üzere toplamda 84,06 milyar dolar hasara neden olması beklenmektedir."
Raporda bütçe açığına da dikkat çekiliyor:
"2023 yılı bütçe açığı 659,6 milyar TL olarak hedefleniyordu. Bloomberg ekonomi bölümü depreme ilişkin kamu harcamalarının GSYH''nin yüzde 5,5''ine eşdeğer olabileceğini tahmin etmektedir. Mevcut şartlar altında bütçe açığının en azından 1 trilyon TL''nin üzerine çıkması beklenebilir. 2023''te nominal milli gelirin 18 trilyon TL''yi aşması beklendiğini düşündüğümüzde bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 5,4''ün üzerinde gerçekleşmesi oldukça mümkündür."
İş adamlarının bu raporuna hükûmet kanadı ne diyecek? Herhâlde kendileri, "kendilerine uygun" bir karşı rapor hazırlattıracaklardır!
Bu ikiliği afette de gördük.
Türkiye Cumhuriyeti''nde ilk iktisat kongresi, biliyorsunuz, Lozan görüşmelerinin tıkandığı, İsmet İnönü''nün başkanlığındaki Türk heyetinin Ankara''ya döndüğü bir zamanda, 17 Şubat - 4 Mart 1923''de İzmir''de toplandı.
M. Kemal Atatürk, kongrede, bugüne de ışık tutan tarihî bir konuşma yapmıştı.
İktisat kongresinin 100. yılında İzmir Belediyesi ile İzmir Valiliği ayrı ayrı toplantı yapacak(tı). Her yerde olduğu gibi, ayırım bu kongrede de görülüyor. Valilik Ak Parti''de, Belediye CHP''de!
Sanırsınız ki, Ankara Hükûmeti''yle İstanbul Hükûmeti çekişiyor.
Hatırlatırım... İstiklâl Savaşı sürerken, İtilaf Devletleri Sevr Antlaşması''nı güya revize etmek için Londra''ya hem Ankara Hükûmeti''ni hem İstanbul Hükûmeti''ni davet etmişlerdi. 21 Şubat-12 Mart 1921''de toplanan konferansta İstanbul hükûmeti adına Londra''ya giden Sadrazam Tevfik Paşa, kongrede konuşma hakkını Ankara Hükûmeti temsilcisine bırakmıştı.
Afet yüzünden iktisat kongresi ertelendi. Sonra bir araya gelirler mi dersiniz?!
