Türkiye'nin dış ticaretindeki yapısal sorunlar arasında ithalat bağımlılığı, düşük katma değerli ihracat ürünleri, rekabet gücünün zayıflığı, teknolojik altyapı eksikliği, bürokratik engeller, yetersiz lojistik altyapı, gümrük işlemlerindeki karmaşıklık ve sürekli değişen mevzuat, dış ticaret açığı iş gücü verimliliğinin düşüklüğü ve pazar çeşitliliğinin zayıflığı gibi unsurlar var. Kurun baskılanmasıyla son dönemde rekor üstüne rekor kıran ithalat, bu sorunları derinleştiriyor. Görüştüğüm gümrük müşavirleri, bu bozuk yapıdan kendilerine de pay düştüğünü dile getiriyor.
Gümrük müşavirleri dış ticaret için kritik önemde role sahip
Gümrük müşavirleri, dış ticaretin düzenli ve hızlı bir şekilde yürütülmesinde kilit rol oynar. İhracat ve ithalat süreçlerinde gümrük işlemlerinin profesyonelce yönetilmesi, vergi ve gümrük mevzuatına uyum sağlanması, belge düzenlemeleri ve gümrük beyannamelerinin hazırlanması gibi görevler, gümrük müşavirlerince yürütülür. Ayrıca müşavirler, ihracatçı ve ithalatçıları gümrük prosedürleri, serbest ticaret anlaşmaları ve diğer uluslararası ticaret konularında danışmanlık hizmetleriyle destekler. Tüm bu yönleriyle gümrük müşavirleri, bir ülkenin sağlıklı işleyen dış ticaret yapısının temel taşlarından birini oluşturur.
Yetersiz eğitimden haksız rekabete gümrük müşavirliğinin sorunları
Türkiye'de gümrük müşavirliği mesleği, çeşitli sorunlarla karşı karşıya. Bunlar arasında yetersiz eğitim ve yetkinlik eksikliği, karmaşık ve sürekli değişen gümrük mevzuatı, bürokratik işlemler, uzun bekleme süreleri, teknolojik altyapı eksikliği ve haksız rekabet bulunuyor. Ayrıca, müşavirlerin taşıdığı yüksek sorumluluklar karşısında düşük ücretlerle çalışmaları ve müteselsil sorumluluk gibi hukuki zorluklar da mesleğin sorunları arasında yer alıyor. Bu sorunların çözülmesi, gümrük müşavirlerinin etkin ve adil bir şekilde faaliyet göstermesini sağlayacak önemli adımları gerektiriyor.
Gümrük müşavirleri, ihracat üzerindeki
ücret ve yük dengesizliğinden dertli
Tüm bu sorunlara rağmen mesleğini aşkla yapan birçok gümrük müşavirinin dertlendiği en önemli sorun, ihracat ve ithalatta aldıkları sorumlulukların aynı olmasına rağmen ithalatta değer üzerinden hak ediş alırken ihracatta ise sabit hak ediş almaları. Bu durum, gümrük müşavirlerinin ithalatta daha fazla kar etmesine neden olmakta, ihracat işlemlerini de isteksizce yüklenmelerine yol açmakta. İthalatta da ihracatta da aynı emeği harcamış olan ve hatta ihracatta daha fazla sorumluluk üstlenmiş olan gümrük müşavirleri, ithalat işleminde değer üzerinden hesap yapıldığı için artan oranlı ve aldıkları sorumlukla eşdeğer kazanabilirken, ihracatta ise aynı meblağdaki bir işlem için 600 TL gibi komik bir ücrete mahkûm ediliyor. İhracatçının ihraç maliyetini azaltmak diye savunulan bu yöntemin gümrükçü açısından eziyet olduğu açık. İhracat sürecinde hiçbir dahli ve sorumluluğu olmayan İhracatçı Birliklerinin bile gümrükçülerden kat be kat fazla kazandığı göz önünde bulundurulursa gümrükçülerin uğradığı haksızlık daha da anlaşılır hale gelir.
Gümrük müşavirleri, ihracat işlemlerinde aldıkları sorumluluğun ithalat işlemlerine göre daha düşük bir ücretle karşılanmasından dertli. Bu sorunu çözmek için ihracat işlemlerinin de eşya kıymetine bağlı olarak kademeli şekilde hizmet ücreti tarifesinin artırılması uygun olacaktır. Böylece gümrük müşavirlerinin üzerindeki risk ve gelir dengesizliğinde nispi bir dengeye ulaşılması mümkün olacaktır. Bunun sağlanamamasında ısrar edilirse, başka bir yol olarak gümrük mevzuatında müteselsil sorumluluk yükümlülüğünün ihracat işlemlerinden kaldırılması da haksızlığın önlenmesi için atılacak bir adım olarak düşünebilir.
Atılacak adımlar, gümrük müşavirlerinin
iş barışına katkı sağlar
Gümrük müşavirlerinin ihracat işlemleri üzerindeki bu dengesiz yük kaldırılmalı ve atılacak adımlarla gümrük müşavirlerinin adil bir şekilde çalışmasına ve sektördeki sorunların çözümüne önemli oranda katkı sağlayacak bir yapı oluşturulmalıdır. Bu yapının oluşmasıyla dış ticaretin en önemli aktörlerinden olan gümrük müşavirleri daha sağlıklı bir çalışma ortamına ve iş barışına erişebilecektir.
