Diyeceksiniz ki şimdi, Türkiye'nin bu kadar meselesi varken, Timur'dan bahsetmenin sırası mı? Sırası… Çünkü…
A. Celal Binzet imzasını taşıyan "Müzedeki resmin uzun öyküsü" başlıklı yazıda (Cumhuriyet, 2 Eylül 2019) Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi'ndeki Rus sanatçı Vasily Vasilyevich Vereshchagin'in (1842-1904) fırçasından çıkan "Timur'un Mezarı" adlı yağlıboya resimden bahsedilirken "Moğol İmparatoru Timur'un Semerkant'taki türbesinde, doğu giysili kişilerin saygı duruşu içinde betimlendiği bir yapıt." ifadesi kullanılmıştır. Yazar, bu eserin Ankara'da oluşunun hikâyesini de yazıyor: "Rus müzesinden çıkarılarak Ankara'ya neden geldiği merak uyandırmaz mı hiç? Rusya'daki kurumlarda yapıtın Ankara'da bulunduğu bilgisi var. Bu derece önemli bir tablonun ülkemize gönderilmesi durumu açıklıyor sanırım.
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında S.S.C.B. ile yaşanan büyük dostluk sürecinde Ankara'ya atanan Büyükelçi Aralov'un, Lenin'den Gazi Mustafa Kemal'e bir armağanı sayılıyor."
Yazarın Lenin abartısı bir tarafa, eğer Lenin göndermişse, niçin Timur'a dair resmi M. Kemal'e hediye etmiştir? Yazarın bu anlatışı Timur'un "Türk" bağını göstermez mi?
Timur "Moğol İmparatoru" mu? Hani Türkiye'de (yani Türk ülkesinde!) "Türk" deyince, bir tiksinti ifadesi belirir birilerinin yüzünde. O gibilerden olduğu için mi özellikle "Moğol İmparatoru" dedi?
Kaynaklara gireceğim. Ayrıntılı bilgiler "Emir Timur" kitabında (Nergishan Tekin, Kariyer Yayınları).
Ahmet Zeki Velidi Togan, "Emir Timur'un Soyuna Dair Bir Araştırma" makalesinde, Timur'un soyu hakkında ayrıntılı bilgi aktarır ve Cengiz Han'a uzanan silsileyi verir. Emir Timur'un nesebinin Cengiz Han'a bağlandığını yazar.
Timur'un, 10 yaşındayken ailesiyle birlikte Şam'dan Semerkand'a götürdüğü (sonra Osmanlı sahasına dönecektir) İbn Arabşah (1388-1450), Acâibu'l-Makdûr'unda "Temür kelimesi Türkçede 'demir' demektir. Babasının adı Taragay dedesinin adı Abagay'dır… Timur, ümmî idi; dolayısıyla bir şey yazıp okuyamazdı. Kesinlikle Arapça bilmezdi. Farsça, Türkçe ve Moğolcayı da günlük hayatta yetecek kadar bilirdi"; Mısır Memlûklüleri dönemi yazarı İbn Tagrıberdi (1410-1469). "Timur… Türkçe 'demir' anlamındadır. Timur, sapık Çağatay taifesinden Moğol asıllı Türk'tür." der.
Her ikisinin de Timur'a ayrıca düşman olduğunu belirtelim.
Araştırıcılar şu bilgileri de aktarırlar:
"Timur, Barlas kabilesine mensuptur. 1230-1240 yılları arasında Moğol kimliğiyle tanınan Barlas ve Celâyirlerin aradan bir yüz yıl geçtikten sonra Kaşkaderya bölgesinde yaşayan Türk dilli kabileler arasında gösterilmesi, onların hızlı bir Türkleşme sürecinden geçtiğini ve dillerini değiştirdiklerini göstermektedir." (Ahsen Batur).
"Cengiz Han ve halefleri tarafından kurulan devletler hanedan olarak Moğol ancak tebaa açısından ağırlıklı olarak Türk idi. Bu devletlerin bünyelerindeki Moğollar da kısa sürede Türkleştiler." (Hayrunnisa A. Akbıyık Alan).
"Timur aslında medrese eğitimi almış olduğu gibi, Doğu Türkçesi ile Moğolca ve Farsça bilmekteydi." (Musa Şamil Yüksel).
İbn Haldun, Timur'la Şam'da görüşmüş, konuşmaları Timur için Moğolcaya çevrilmiştir.
Timur'a dair tabloyu tanıtan yazar, "Moğol İmparatoru" diyeceğine "Timurlular Devleti kurucusu" veya sadece "Timur" diyemez miydi?!
