Mazi olan parlamentarizm mi demokrasi mi?
Arapların meşhur sözü: "El mücerreb la yücerreb". Türkçesi, "denenmiş denenmez". Bu hafta, Cumhurbaşkanı Erdoğan''ın ağzından duyduk bu deyişi. Hem de yeni anayasa çalışmalarından bahsederken, parlamenter sisteme dönüş ihtimalinin bulunmadığını belirtmek için kullandı.
Tam ifadesiyle şöyle diyor Erdoğan:
"Artık parlamenter demokrasi bizim için, bu millet için mazi oldu. Daima koalisyonlarla iç içe ve daima ziyanlı olan devirleri yaşadık biz. Koalisyonlar devrine dönmeyi milletimiz asla istemiyor. Kurtulduk bundan, tekrar başımızı belaya sokmayın diyor. … Biz parlamenter demokrasi sistemini geride bıraktık. Onlar denendi. Denenmiş denenmez."
AKP-MHP ortaklığı
Ancak bu ifadelerin hemen öncesinde Erdoğan, anayasa yapım süreciyle ilgili şöyle söylüyor:
"Şu anda anayasa çalışmamızı yapan takımla evvel bizim heyetimiz oturup konuşacak, değerlendirmemizi yapacağız 128 husus üzerinde. ''Tamam'' dediğimiz anda da Devlet Bey''e bunu şahsım ve heyetim olarak takdim edeceğiz. Biz ortada bu çalışmayı da Devlet Bey''in bana göndermiş olduğu kendi çalışmaları ile de ayrıyeten mezcedeceğiz. Ve birlikte bu çalışma birebir vakitte Cumhur İttifakı''nın ortak çalışması olacak."
Bu sözlerden, AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan''ın da "Cumhur İttifakı''nın ruhuna uygun" olarak nitelediği yeni anayasanın çalışmalarında AKP ve MHP''nin birlikte, üzerinde anlaşarak ortak bir çalışmayı sunacaklarını anlıyoruz.
Ancak şu noktada sürdürülen bu ortaklık, Cumhurbaşkanı tarafından bela olarak nitelenen koalisyonlardan -yine Cumhurbaşkanının deyimiyle- kurtulamadığımızı göstermiş oluyor.
Bu açıdan parlamenter sistemi kötülemek ve Türk tipi başkanlık sistemini övmek için kullanılan argümanın yanlış olduğunu söylemek mümkün: Yeni sistem, koalisyonu kaldırmadı, koalisyona mahkûm etti.
Fransızca kökenlisi (koalisyon) yerine Arapça kökenlisi (ittifak) tercih edildi diye, güç birliğine ihtiyaç duymayan bir sistem ortaya çıkmış olmuyor. Sonuçta, birden fazla gücün anlaşması ve ortaklık yürütmesi söz konusu.
Popülist anlayışla yeni anayasa yapmak
Bu meseleyi detaylıca bir başka yazıda ele alacağım ancak bu açıklamaların üzerinde şuna dikkat çekmek gerek: Programın isminin "Cumhurbaşkanı Özel Yayını" olmasından anlıyoruz ki, Erdoğan, programa Cumhurbaşkanı kimliği ile katıldı. Ancak program sırasında yine parti başkanlığı kimliği ön plana çıktı. Anayasa çalışmasını, şahsı ve heyetinin Devlet Bey''e sunacağından bahsetti. "Yerli ve millî" söylemiyle yola çıkılan anayasa yapım sürecinde yine nüfusun yarısının desteğini almış muhalefet partileri unutuldu.
Oysa demokratik bir anayasa, ancak demokratik bir ortamda müzakere edilirse ortaya çıkabilir.
Aksi halde, otoriter, çoğunlukçu ve eşitliksiz bir anayasa ile karşı karşıya kalacağız demektir.
Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan''ın ağzından çıkan "çok partili sisteme" yönelik eleştiriler de her ne kadar gaf olarak değerlendirilse de yeni anayasayla muhalif düşüncelerin örgütlenmesinin önüne geçilmek isteneceği, muhalif düşüncelerin anayasanın yazım sürecine dahil edilmemesinden pek ala anlaşılabilir.
Öte yandan şu da unutulmasın: Yapılan son kamuoyu araştırmalarının çoğu, halkın yüzde 60''tan fazlasının parlamenter sisteme dönmek istediğini ortaya koyuyor. Ve yine aynı araştırmalar, Cumhur İttifakı''nın oy oranının ciddi ölçüde düştüğünü de gösteriyor. Görünen o ki, halk da "denenmişi denememeyi" düstur edinerek, yeni ittifaklara, yeni iktidara umut bağlıyor.