Devlet adamlarının başucu kitabı Kutadgu Bilig olmalıdır. İranlılar Kutadgu Bilig için “Şâhnâme-i Türkî” ( “Türk’ün Şehnamesi”) demişlerdir. (Firdevsî’nin İranlıları göklere çıkartan Şâhnâme’sine atıf).
Türk deyince ödü patlayanlar! İşitin! Maşrıkta ve mağrıbda Türk Türk’tür! Ama “Türk” Türk sahasında ve üstelik “Türk” olanların dilinde “lanet olası keşke olmasaydı!” derekesindedir!
(Hayrettin Karaman! Son yazdığın yazına geleceğim ama bugün mevzu başka... Hayrettin Karaman, “Milliyetçilik-kavmiyetçilik” ayrımının ne olduğunu kendisince izah ediyor. Yazısı süreceği için daha bekleyeceğim. O dönemin birçok tartışmasını çevirip yayınladım. Tartışmanın nereye varacağını biliyorum. Çok kısa söyleyeyim: Siyasî İslâmcıların el üstünde tuttuğu Mustafa Sabri “Türklükten istifa ediyorum.” demişti. Gelinen nokta budur ve “Siyasî İslâmcılık” benim nazarımda bir “ur”dur! Sonra geniş bahsedeceğim, size önemli bir haber vereyim: Yusuf Akçura’nın “Üç Tarz-ı Siyaset”ini ve ardından gelen -bulabildiğim- bütün tartışmaları bir araya getirdim. Akçuraoğlu, daha 1904’te, Osmanlıcılık, İslâmcılık ve Türkçülük tartışmalarının fitilini ateşlemiştir. Ali Kemal’in, Ahmet Ferit Tek’inHüseyinzâde Ali’nin, imza atmadan tartışmaya katılanların yazdıklarını ve belki hiç bilinmeyen Vambery’nin Türklük üzerine makalesini Bilge Kültür Sanat Yayınları arasında yarın piyasaya verilmeye başlanacak olan “Üç Tarz-ı Siyaset ve Tartışmalar” kitabımızda okuyabilirsiniz. Kitaptan Hayrettin Karaman’a gönderttireceğim! Müstefid olur mu bilemem!)
Balasagunlu Yusuf veya Yusuf Has Hâcib... Kutadgu Bilig’i Karahanlı (veya Doç. Dr. Ömer Soner Hunkan’ın ısrarla altını çizdiği “Türk Hakanlığı” ) sahasında yazmıştır. O da bir Karahanlı yöneticisidir. Hâciplik buradan geliyor. (İbn Haldun’un Mukaddeme’sinde “haciplik” aynı bir başlıktır ve sosyolojik derinlik içinde ayrıntılı işlenmiştir.) Yusuf’un 1070’te Ulu Buğra Han’a sunduğu Kutadgu Bilig, Türklerin İslâmiyeti kabulünden sonra ortaya konan ilk eserlerdendir. Kaşgarlı Mahmud’unDivanüLügati’t-Türk’ü (1072) de aynı dönem içindedir. Yusuf da Türkçüdür, Kaşgarlı da... Yine aynı dönemden Ahmet Yesevî de Türkçüdür! İlk Kur’ân tercümesi de bu sahada Türkçü anlayışla ortaya konmuştur. Türkçülük “milliyetçilik-kavmiyetçilik” tartışmasına oturtulamayacak kadar şümullüdür. Maksat İslâma gelmek ise “Türk”ü bilirseniz, “İslâm”ı bilirsiniz. Ey siyasî İslâmcılar! “Türk”ü “kavmiyetçi-ırkçı” gösterirseniz, sizin düşmanlığınız “Türk” ü aşar “İslâm”a gelir dayanır. Zararınız Müslümanlaradır. (“İslâm”a demiyorum. AllahuTaâlâ “İnnânahnunezzenâ’z-zikre ve innâlehu le-hâfizûn” ( “Muhakka ki zikri (Kur’ân’ı) biz indirdik ve muhakkak ki onu biz koruruz” (Hicr, 15/9) buyurmuştur. )
Kutadgu Bilig’e, manzum kaleme alınmış didaktik bir roman diyebiliriz. Kutadgu Bilig’i kavramayanlar, kavramak istemeyenler, devleti yönetmeye talip olmasınlar!
Kitabın adı ne anlama geliyor? “Kut” kelimesinin Türklerde ayrı bir yeri vardır ve anlamı çok derindir. “Kut” üzerine başlı başına çalışmalar yapılmıştır. Biz kitaba bağlı olarak “mutluluk veren bilgi” diyelim. Kutadgu Bilig’in son çevirisi Ayşegül Çakan’a aittir. Bu çeviriden hareketle, eserde devlet büyüklerine ne öğütler verildiğini göreceğiz. Sonra...
