Son zamanlarda bir "Bitcoin" (kripto para) fırtınasıdır esiyor. Kısa zamanda zengin olma hevesiyle bu sanal yatırıma yönelen yönelene... Ancak hayaller şu sıra gerçek olacak gibi değil... En son, Güney Kore'de bir genç, kripto para yatırımında 200 milyon wonluk (yaklaşık 700 bin lira) birikimini kaybedince intihar etti.
Çünkü geçen hafta, Bitcoin, 8 bin doların altına inerek son 11 haftanın en düşük seviyesine geriledi. Bitcoin'in piyasa değeri de, bu yılın başından beri yaklaşık 65 milyar dolar azaldı.
Peki, bu düşüş yalnızca Bitcoin de mi yaşandı? Piyasa değeri açısından en büyük ikinci ve üçüncü kripto para olan Ethereum ve Ripple de büyük değer kaybetti.
Bu düşüşün nedenlerini incelemeden önce Bitcoin'in niteliğini tespit etmekte fayda var...
Bunun için ilk olarak "Bitcoin para birimi mi?" sorusunu cevaplamak gerekir. Finansal bir aracın "para birimi" niteliği kazanabilmesi 4 işlevi yerine getirebiliyor olmasına bağlı: Birincisi, ticari işlemlerde ödeme vasıtası olabilmesi; ikincisi, sabit bir ölçü birimi olması; üçüncüsü, tasarruf aracı olması, dördüncüsü, vadeli ödeme akçesi olmasıdır. Bu ölçütler uyarınca, Bitcoin'in para birimi olarak nitelendirilemeyeceği açıktır.
Peki, para niteliğini haiz olmadığı halde neden belirli çevrelerce bu kadar popüler bir yatırım aracı haline dönüştü? Şüphesiz, illegal işlerde kullanılmaya elverişliliği en büyük etken. Bir diğer sebep de, vurgun yapma hevesindekiler için hayali bir zemin hazırlıyor olması.
Denildiğine göre üretilebilecek Bitcoin miktarı 21 milyon adetle sınırlı. Arzının sınırlı olması da haliyle, değerinin yükselmesine sebep oluyor.
Bitcoin Neden Düşüyor?
Uzmanlara göre bu düşüş, bazı ülkelerce kripto paralara yönelik yapılan açıklamalar, bazı bitcoin borsalarındaki hırsızlıklar ve aşırı yükselen fiyatların yatırımcıları korkutmasından kaynaklanıyor.
Gerçekten de geçtiğimiz ay, Çin ve Güney Kore, kripto paralar için yeni düzenlemeler getirileceği; Hindistan, kullanımının kaldırılacağı yönünde açıklamalar yapmıştı. Japonya' daki Bitcoin hizmet şirketi Coincheck, siber saldırıya uğramış ve 530 milyon dolar değerinde Bitcoin çalınmıştı. Son olarak, birçok ABD bankasından da, kendilerine ait kredi kartları ile Bitcoin alımını yasaklandığı açıklaması yapıldı.
Ülkemizde ise, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kripto paraların kullanımı veya yasaklanması ile ilgili bir düzenleme (henüz) yapmadı. Ancak, bankaların yaptığı tüm kripto para işlemleri gözetim altında. Ayrıca, yetkililer, kripto paralara yapılacak yatırımın riski konusunda devamlı uyarılarda bulunuyor.
Peki, ülkeler bu uyarılarında ne kadar haklılar? Kripto paralara yönelik bir önlem almaya gerek var mı? Bu yatırım araçları ne derece güvenli?
Ekonomide Nobel Ödüllü Prof. Joseph E. Stiglitz, "kripto paraların kullanımının çok tehlikeli olduğunu ve hükümetlerce derhal yasaklanması gerektiğini" ifade ediyor. ABD'li Ekonomist Nouriel Roubini ise, Bitcoin'i "insanlık tarihinin en büyük balonu", son haftalarda yaşanan düşüşü de "bu balonun patlağı" olarak niteliyor.
Kripto paralar, hiçbir resmi kurum güvencesinde değil. Yani, bugün bir Bitcoin'in değeri 30.300,51 TL iken yarın değerinin sıfıra düşmesi halinde başvurulacak bir kurum bulunmuyor. Bununla birlikte, kripto paraların değerinin aynı gün içinde üç misli artması ihtimali de tamamen sıfırlanması riski de oldukça fazla. Çünkü değerleri hiçbir merkez bankası tarafından desteklenmeyen bu paraların değer değişkenlikleri çok yüksek.
Buna ek olarak, kripto paralar, hiçbir resmi kurum denetimine de tabi değil. Bu da, kara para aklama ve gizli saklı ödemelerin kripto paralar üzerinden yapılmasına alt yapı oluşturuyor.
Kripto paraların kullanılmasının pek çok teknik riski olduğu gibi, bu paralar ile yapılan yanlış bir işlemin geri döndürülemez olması da yatırımcılar için yine tehlike arz ediyor.
Bunların bilinmesi önemli çünkü, küçük yatırımcıların spekülatif haberlerden etkilenerek bu fırtınaya kapılma ve tüm birikimlerini kaybetme ihtimalleri çok fazla. Popüler şikâyet sitesi "şikayetvar.com"da, Bitcoin alımı amacıyla gönderilen paranın hesaba yatmadığı, işlemden geri dönmenin de mümkün olmadığı gibi çokça mağduriyetle karşılaşılıyor.
Kişisel görüşüm, Bitcoin gibi kurucusunun dahi "takma ad" kullanarak kimliğini açıklamaktan imtina ettiği, şeffaflıktan uzak bu ortamdan kaçınmak gerektiği yönünde.
