Geçen hafta beş günlük Irak seyahatinde idik. Seyahatimize ilişkin gözlemleri aşağıda paylaşıyorum.
Irak ülkemizin en önemli üçüncü ihracat pazarı. Hemen her sektörde ihracat yaptığımız bir pazar.
Seyahatimizin ilk durağı Bağdat'tı. Bağdat hâlâ savaş yorgunu. Ticaret, TIR’larımızın Kuzey Irak Bölgesinden aşağıya geçilmesine izin verilmemesi nedeniyle kısıtlanmış durumda. Vize uygulamalarındaki zorluklar da firmalarımız için önemli sorunlar çıkarıyor.
Ticaret, genel olarak Irak Bölgesel Kürt Yönetimi üzerinden ilerliyor. Firmalarımız Zaho'da ve Erbil'de tuttukları depolar üzerinden satışlarını gerçekleştiriyor.
Mobilyada kâr marjları 10 yıl önce %30 iken, günümüzde bu marjlar %10'lara kadar düşmüş durumda.
Tekstil ve hazır giyimde Irak pazarında hemen her kesime satacak kadar güçlüyüz. İtalyan firmalar kısmen rakibimiz diyebiliriz.
Kozmetik sektöründe renkli kozmetikte etkin vaziyetteyiz. Koku sektöründe ise markalarımız var ama Türkiye’deki gibi zincirleşme konusunda henüz istenen noktada değiliz. Bu alanda çok açık olduğu göze çarpıyor. Firmalarımızın uluslararası alanda franchise imkânlarını nasıl geliştireceği konusunda Ticaret Bakanlığı’nın da öncülüğünde daha fazla çalışma yapılması gerekiyor. Örneğin “Bayim olur musun?” benzeri fuarların yurt dışında yapılması bu kapsamda düşünülebilir.
Erbil'de Türkiye etkisi yüksek iken Süleymaniye'de İran'ın etkisi daha fazla.
Ülkemize en çok öğrenci gönderen ülkelerden birisi olan Irak’ta eğitim sektöründe mesleki eğitim de dahil olmak üzere büyük fırsatlar var. Bu fırsatları çok boyutlu değerlendirmek gerekiyor.
Gelir eşitsizliği ülkede çok fazla. Aynı zamanda büyük altyapı açıkları var. Elektrik, su, kanalizasyon modern görünümlü kısımda bile büyük problem.
Irak'ın nüfusu 44 milyon. Bunun 7 milyon kadarı Kürt bölgesinde yaşıyor. Kişi başı gelir 5.000 dolar civarı. Petro-devletlerde yaşanan duruma benzer şekilde yaşam ülkemize nazaran biraz pahalı.
Birleşik Arap Emirlikleri büyük ölçekli araziler kiralayarak tarım yapmaya başlamış durumda. Tarım makineleri ihracatında bazı zorluklarla karşılaşsak da bu sorunlar aşılmaz değil.
Sevk öncesi gözetim uygulamaları Irak'a ihracatta devam ediyor. TIR başına ürünün mahiyetine göre 500 ile 3.500 dolar maliyetle karşılaşmak olası.
İnşaat malzemeleri ve jeneratör başlı başına güzel bir pazar. Türk firmaların yanı sıra ABD'li ve Alman firmaların jeneratör sektöründe etkinliği göze çarpıyor.
Son olarak, Irak Merkez Bankası, ABD’nin de baskısıyla döviz büroları ve bankalara müdahalelerini artırdığından dolayı tüm uluslararası para transferlerinin Irak Merkez Bankası üzerinden gerçekleştiği ve bu durumun da ihracat bedellerinin ülkemiz ihracatçılarının hesaplarına geç intikal etmesine neden olduğu da dile getirilen hususlar arasında.
Irak, ülkemiz ihracatçıları için önemini asla kaybetmeyecek pazarlardan birisi. Irak’ı firmalarımızın ilgiyle izlemeye devam etmesi ve bu ülkeyle ticari entegrasyonumuzun daha da artması dileğiyle.
