1923''te, Lozan görüşmeleri arasında düzenlenen ilk iktisat kongresinden sonra 1992''de düzenlenen üçüncü iktisat kongresi ses getiren kongre oldu. Dün kongreyi baştan sona takip ettiğimi belirtmiş, ilk notlarımı vermiştim. Bugün ikinci, yarın son notları vereceğim.
İkinci notlarımın başlığı "Siyasîler Kongre Dışı..."
İzmir sıcak mı sıcak... Hava boğuyor. Üzerinizdekiler yapış yapış... Özel İdare''nin Balçova''daki tesislerinde ilk gün açılışı yapıldıktan sonra 3. İktisat Kongresinin komisyon çalışmaları, paneller Konak''taki Ege Üniversitesi Atatürk Kültür Merkezinin salonlarında devam ediyor. Delegeler, tebliğciler, panelistler, sıcaktan kravatları gevşetmiş, ceketleri fora etmişler ama konuşmalar ilgiyle dinleniyor. Herkes tartışmalara katılıyor, sorular yöneltiyor, fikrini söylüyor.
Burada tebliğ ve panel konularını kısaca vermek istiyorum.
"Sektörel Gelişme Stratejileri" üzerinde 12, "Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar" (Gelişme Stratejileri, Ekonomik Sistem ve Kamu Ekonomisi)" üzerinde 6, yine "Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar"a dayalı olarak "Makroekonomik Analiz ve Politikalar" üzerine 6, "Mali Yapı ve Mali Piyasalar" üzerinde 6, "Sosyal Değişim ve Sosyal Gelişme Stratejileri" üzerinde 12, "Dış Ekonomik İlişkiler" üzerine 6 tebliğ sunuldu. Bu tebliğler üzerine oturum sonlarında tartışmalar açıldığı gibi, ayrıca, paneller düzenlenerek konular üzerinde daha ayrıntılı tartışmalara gidildi.
Efendim, bir ara açıklamada bulunacağım... Bir aylık ara ile bir kurultay ve bir kongre takip ettim. Ankara''da düzenlenen 1. Sürekli Türk Dili Kurultayında hem delege hem gazeteci sıfatıyla bulunduk. Şimdi İzmir''de düzenlenen iktisat kongresinde gazeteci sıfatıyla bulunuyoruz. Dil Kurultayını Kültür Bakanlığı, İktisat Kongresini Başbakanlığa bağlı Devlet Planlama Teşkilâtı ile TOBB ortaklaşa düzenlediler.
Devletin değişik kesimlerini birbiriyle kıyaslamak istemem ama devletin iktisat kongresine daha bir ağırlık verdiği ortada. Türkiye''de, meseleleri, birbirini bütünleyen unsurlar olarak görmek şart. Kültür, "olmasa da olur" babından. Özellikle Özal''la başlayan dönemlerde ihmal edilen bir saha...
İstifa etmek zorunda kalan Kültür Bakanlığı Yayımlar Daire Başkanı Ayla Kutlu görebildiğim kadarıyla kendisine tanınan imkânları sonuna kadar kullandı ve Dil Kurultayının aksamaması için elinden geleni yaptı. İktisat Kongresinde de işlerin aksamaması için büyük çaba görüyoruz. Yükün ağırlığını omuzlarında taşıyan DPT İdarî ve Malî İşler Daire Başkanı Ali Işıklar''ın çabasını burada anmam gerekiyor.
İktisat Kongresini düzenleyenlerin önemli bir çalışması kongreye sunulan tebliğlerin önceden yayınlanması... Sanırım, gerek panellerdeki, gerekse tebliğ sunulması sırasındaki tartışmalar da yayınlanacak.
"Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar"ın tartışıldığı panelde bir konuşmacının siyasîler için söylediği sözler üzerinde düşünmeliyiz. Konuşmacı, 1923 yılında yapılan ilk iktisat kongresini siyasîlerin başından sonuna kadar dinlediklerini ve dile getirilen görüşlerin uygulama alanları bulduklarını ama bu kongrede ilk günkü açılış töreninden sonra siyasîleri göremediklerini söyledi. Bu sözler dikkatle dinlendi ve herkes tasdik edici bir tavır gösterdi. Asıl uygulayıcı olan siyasîler gelip tartışmalara katılmadıktan, fikir üretmedikten sonra kongrede konuşulanlar zamanla ne derece hayata geçirilebilinir, bilemiyoruz.
Yalnız bir husus daha var... Kongre mahallî seçimlerle çakışıyor. Bu, hâliyle siyasîlerin durumunu etkiliyor. Bazı siyasîler önemsemedikleri için, bazıları da hazır İzmir''e gelmişken yakın bölgeleri dolaşayım diye kongreye katılmadılar.
Görebildiğim kadarıyla gazetelerdeki kongreyle ilgili değerlendirmeler de yeterli değil... Bir "büyük" gazetemiz, kongreye ilginin az olduğunu iddia ediyordu. Biraz konuların farkında bir insanız, kongreye katılan herkes olayı ciddiye almıştı, tabiî siyasîlerin dışında... (7 Haziran 1992)
***
(Not: Kültür Bakanlığı Yayımlar Daire Başkanı Ayla Kutlu (1938- ) roman yazarı. "Zaman da Eskir" adını koyduğu hayatının ilk 22 yılını anlattığı hatıralarını okumuştum. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kafkaslardan göçmek zorunda kalan Çeçen asıllı aileden geliyor. O dönemde Kültür Bakanı Fikri Sağlar''dı.
Üçüncü İktisat Kongresi 4-7 Haziran 1992''de düzenlenmişti. Kısmî mahallî seçimler ise 7 Haziran 1992''de yapılmıştı. Bahsettiğimiz bu seçimler.)
