"Dünü unutursan yarın hatalara düşmekten kurtulamazsın."
Bu söz M. Kemal Atatürk'e ait. Dr. Yusuf Gedikli "Enver Paşa-Nutukları, Makaleleri, Bazı Beyannameleri ve Mektupları"nın başında yer alır. (Milenyum Yayınları, 272 s.). Sabiha Gökçen'in "Atatürk'ün İzinde Bir Ömür Böyle Geçti" kitabından naklediyor. (Sabiha Gökçen'in kitabını Oktay Verel hazırlamıştı. Gazetecilikte ustamdır. Allah rahmet eylesin.)
Yıldönümleri üst üste geliyor. Sevr Antlaşması yüz yıl önce 10 Ağustos 2020'de imzalandı. (R. T. Erdoğan "Sevr'i gösterip Lozan'a ikna ettiler." demişti. Siyasî İslâmcıların klasik taktik yorumudur.)
İzmir'in Yunanlılara işgal ettirilmesinden sonra İtilaf Devletleri İngiltere, Fransa, Rusya...) ve diğerleri İstanbul Hükûmeti'ne baskıyı artırırlar. "Diğerleri" derken... Biliyor musunuz içlerinde kimler var? Batı'nın bizi içeriden oymak için "Yürüyün aslanlarım!" dediği Ermenileri kullanan örgütler; bizim elimiz, kolumuz, ayağımız ve beynimiz olan, biz olan etnisiteye her dediklerini yaptıracaklarını sanan o zamanın PKK'sı diyeceğimiz cemiyetler... Bunlar Paris'in üç kilometre ötesinde Sevr Seramik Müzesi'nde toplanıp Osmanlı sahasını bölüşenlere telgraf üstüne telgraf çekiyorlardı.
Sevr Yunanistan'dan başka hiçbir ülke meclisinde görüşülüp tasdik edilmedi. Çünkü Millî Mücadele'nin nasıl bir seyir alacağını bilmiyorlardı. Bunun için, Batı'nın emperyalist zihniyetine sempati gösterenler, "Ülke meclisleri kabul etmedi ki..." deyip duruyor. Adamların zihniyeti belli. Ne fark eder. (Yarın Sevr üzerine yazacağım.)
Enver Paşa, biraz da M. Kemal'e rakip görüldüğü için üzerine pek durulmak istenmedi. Son zamanlarda hakkında epey kitap çıktı.(Bizim de çalışmamız var: Enver Paşa ve Dönemi, Kariyer Yayınları, 663 s.)
Dr. Yusuf Gedikli "Enver Paşa-Nutukları, Makaleleri, Bazı Beyannameleri ve Mektupları"nın ön sözünde "O, milletine, padişahına, dinine, Allahına o kadar bağlıydı ve bu bağlılığında o kadar samimiydi ki, bunu ölümünde de gösterdi... Tek yanlı bakıldığında Enver Paşa 'devleti yıktı' diye sağcılar tarafından da, solcular tarafından da en çok eleştirilen kişilerden biridir." der ve sonra, İlhan Selçuk'un "Biz Enver Paşaya sövmesini biliriz de, Fransız gençleri[ni] Rusya kışının soğuğunda dondurup Mısırın sıcağında kırdıran Napolyonu yere göğe koyamayanlara hoş gözle bakarız." sözü ile Enver Paşa'yı yakından tanıyan Şekip Arslan'ın "...bu zat hakkında bir dereceye kadar dile düşen bazı yanlışlıklar ve hatalar, onun tarihte büyük bir insan kalmasına engel olacak mahiyette değildir." sözünü verir.
Dr. Yusuf Gedikli, "Enver Paşa" kitabında, onun kendi yazdıkları ve söylediklerini naklederek bize tanıtıyor.
Enver Paşa, Millî Mücadele başlayınca yurt dışından destek sağlayabilmek için faaliyet göstermiş, İslâm İhtilâl Cemiyetleri İttihadı'nı kurmuş, Berlin'de Livâu'l-İslâm dergisinin yayınına destek sağlamış, dergide isimli isimsiz yazılar yazmıştır. Onun olduğu düşünülen başlıksız yazısında Millî Mücadele'ye dair şu satırlara yer verir:
"Yunan vahşetinin Aydın vilâyetinde [İzmir'in işgali Y.G.] husule getirdiği galeyan kısa zamanda bütün Anadolu'ya sirayet eyledi. Millet çarpışarak ölmeyi düşman süngüleri altında miskinane telef olmaya tercih eyledi ve silahına sarıldı. (...) Milli mücadele başlangıçta yalnız Yunanîlere karşı idi. Fakat Sevr suikastı millî adaveti [düşmanlığı] tabiatıyla bu hükm-i idamı tanzim eden, daha büyük düşmanlara tevcih eyledi..." (s. 187-188).
Enver Paşa, Sevr'in ne manaya geldiğini çok veciz anlatmış.
Anlayana tabiî.
