Emekliler dava açmaya hazırlanıyor

2023 yılını geride bırakırken şüphesiz en yoğun kurumların başında Sosyal Güvenlik Kurumu geldi. Özellikle emeklilikte yaşa takılanlar yasasının hayata geçmesi ile bugüne kadar görülmemiş sayıda emeklilik başvurusu yapıldı. Birçok başvuru sonuçlandı. Ancak hala sonuçlanmayan başvurular da bulunuyor. Özellikle 4/a (SSK) hizmetlerinin yanında, 4/b (Bağ-Kur) hizmetleri de bulunanlar için emeklilik yolu daha uzun görünüyor.

Prim borçları başınıza iş aşmasın

Emeklilik tarihi yaklaşan emekli adayları başvurudan önce SGK’ya prim borçları olup olmadığını kontrol etmelerinde yarar bulunmaktadır. Bağ-Kur, genel sağlık sigortası, isteğe bağlı, SSK Tarım vb prim borçları bulunanların borçlarını yatırması gerekmektedir. Aksi takdirde emeklilik başvuruları borcun yatırıldığı tarihi bekleyecek. Borcun yatırılmasını takip eden ay başından da aylıklar bağlanacak. Görüldüğü üzere prim borcunu yatırmamak, emekli aylığı kaybına yol açmaktadır.

Örneğin 2023 Mart ayında emeklilik başvurusu yapan bir sigortalının şayet prim borcu bulunuyorsa, aylığı bağlanmamaktadır. Prim borcunu 2023 Ekim ayında yatırması durumunda; 1 Kasım 2023 tarihinden aylık başlatılacaktır. Halbuki, 2023 Mart ayında prim borcunu ödemiş olsaydı, aylığı 2023 Nisan ayından başlayacaktı. Bu durumda; 7 ay emekli aylığı ve 2 bayram ikramiyesi ile 5.000 TL 100 üncü Yıl Cumhuriyet Bayramı ikramiyesi kaybı yaşamış oldu. Birikmiş aylık hayalleri de suya düştü.

Diğer taraftan ikinci kez emeklilik başvurusunda kalma durumu ile sigortalı karşılaşabiliyor. Emeklilik başvuru tarihinden sonra Bağ-Kur kapsamına giriyorsa, önceki emeklilik başvuru tarihinden ikinci emeklilik başvuru tarihine kadarki döneme Bağ-Kur prim borcu çıkması da cabası oluyor. Bu da yakınmaları ve şikayetleri bir kat arttırıyor.

Birçok emekli adayı korkulu rüya görmemek için emeklilik başvuru tarihindeki bağkur prim borcunu yatırmak yerine o ayki tüm bağkur prim borcunu yatırdılar. Aslında cari dönemde emeklilik başvuru tarihine kadar olan borcu yatırmaları yeterli idi. Bu emeklilerimiz de geriye dönük fazla yatırdıkları primleri ilgili sosyal güvenlik merkezinden talep edebileceklerdir.

Ama bütün prim borcu olanların durumu aynı değil.

Emeklilik başvuru tarihi itibariyle, prim borcu olmamakla birlikte aylık bağlama işlemleri sırasında prim borcu olduğu tespit edilenler için durum farklı. Şayet emekli adayının prim borcu asgari ücretin iki katından düşük ise, aylık başlangıç tarihinde herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Burada, asgari ücretin brüt tutarı esas alınmaktadır. Diğer bir deyişle tekrar emeklilik başvurusu istenmeyecek ve hali hazırdaki emeklilik başvurusunu takip eden aybaşından itibaren emekli aylığı başlatılacaktır. Prim borçları ise bağlanacak emekli aylığından kesilecektir. Bu kesinti üçte bir oranında yapılmaktadır. Öte yandan asgari ücretin brüt tutarının iki katından fazla prim borcu bulunanların, bu olanaktan yararlanması söz konusu değildir. Bu sigortalılar prim borcunu ödedikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren emekli aylığına kavuşacaklardır. Lakin birikmiş aylık alamayacaklardır.

Diğer taraftan prim borcu 30 TL’nin (her yıl Bütçe Kanunu ile güncelleniyor) altında kalıyorsa, aylık başlangıç tarihi değişmeyecek ancak bu tutar ilk aylıktan kesilecektir.

Emeklilere dava yolu gözüküyor.

Uygulamada, asgari ücretin iki katından daha düşük prim borcu bulunanların emekli aylıklarının prim borçlarını ödedikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatıldığı görülmektedir. Halbuki söz konusu emekliler için aylık başlangıç tarihi değiştirilmeksizin aylık bağlanarak, prim borçlarının bağlanacak aylıklardan kesilmesi gerekmektedir. Özellikle SSK hizmetleri yanında, Bağ-Kur hizmetleri bulunan emekli adayları bu sürpriz borç ile birikmiş aylık ve ikramiyelerini kaybetmekteler. Bu durumda; öncelikle ilgili sosyal güvenlik merkezine dilekçe ile başvuru yapılarak sigortalı özelinde dosyanın tetkikinin sağlanması yerinde olacaktır. Akabinde alınacak ret yanıtına göre dava yolu değerlendirilebilecektir.

Diğer bir sorun da emeklilik başvuru tarihi itibariye prim borcu olmamasına rağmen aylar sonra prim borcu çıkarılanların mağduriyeti olarak karşımıza çıkıyor. Bu sigortalılar emeklilik başvuru tarihinde borçlarını bilme ve ödeme olanağı bulunmamakta. Başvuru tarihinden aylar sonra sigortalıya borç tahakkuk etmesi ve tahakkuk eden prim borcunun asgari ücretin iki katından fazla olması halinde; sigortalı hem aylık ve ikramiyelerinden olmakta hem de başvuru tarihi sonrası Bağ-kur prim borcu ile karşılaşabilmektedir. Bu durumdaki sigortalıların da mağdur oldukları açıktır. Keza emeklilik başvuru tarihi itibariyle borcunu bilebilseydi / tebliğ yapılsaydı ödeyerek emekli aylığını başlatabilecekti. Haliyle bu sorunu çözmek de yargıya kalacak gibi duruyor.

Bir soru bir yanıt

Yüzde 42 engelli raporum bulunyor. Engelli aylığı alabilmem için kaç yaşında olacağıma dair bir bilgi bulamadım. EYT kapsamında sayılır mıyım? İkinci olarak yine emekli olmak için kadın ya da erkek koşulu ayrı olduğunu görüyorum. Engelliler için de ayrı mı?

Tarafınıza yaşlılık aylığı bağlanırken aranacak koşullar arasında yaş koşulu bulunmamaktadır. Dolayısıyla Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesi kapsamında sayılmanız ya da sayılmamanız sizin durumunuzda önem arz etmiyor. Diğer taraftan engelli emekliliğinde aranılan koşullar cinsiyete göre değişmemektedir. Kadın ya da erkek olsun emeklilik koşulları aynıdır. Sadece engelli oranınıza göre emekli olmanız için gerekli sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı değişecektir.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com