Bir kültür pınarı Nail Tan

Özverili bir Cumhuriyet aydını olan Nail Tan, 10 Aralık 1941''de Kastamonu''nun Araç Kavacık köyünde doğmuş, 1959''da Göl İlköğretmen Okulunu, 1960''da Kastamonu Abdurahmanpaşa Lisesini, 1962''de Bursa Eğitim Enstitüsünü 1973''te Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsünü, 1983''te Millî Güvenlik Akademisini, 1990''da da Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirmiştir.

Kastamonu Kavak Köyü İlkokulu Müdürlüğü, Van Alpaslan Erkek, Kastamonu ve Mardin Kız İlköğretmen Okulu Edebiyat Öğretmenliklerinden sonra 1970''te MEB Millî Folklor Enstitüsü Müdür Yardımcılığına atanan Nail Tan, 1973-1984 yılları arasında Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Başkanlığı görevini yapmıştır. Uluslararası Folklor Kongreleri''nin toplanması, yurt çapında derlemelerin başlatılması, arşiv ve kütüphanenin kurulup geliştirilmesi, araştırma yıllığı çıkarılması, üniversitelere halk bilimi dersleri konulması, folklor açık hava müzesi kurulması girişimi onun Başkanlık ve Genel Müdürlük döneminde gerçekleştirilen önemli etkinliklerdendir.

Günümüzde Türk Halk Edebiyatının en önemli akademisyenlerinden bazıları (14 Prof.) MİFAD (Millî Folklor Araştırma Dairesi) ve HAKAD (Halk Kültürünü Araştırma Dairesi) tezgahında yoğrulmuş, MİFAD''ın zemin katında bulunan halk bilimi arşiv ve kütüphanesindeki kaynaklardan alanlarının zengin zeminini oluşturmuşlardır. 1980''li yıllarda bilgisayar, internet vb. iletişim araçları olmadığından bizler de taşradan gelip bu mekânda çektiğimiz çantalar dolusu fotokopilerle dönerdik. Hatırladığım kadarıyla 1979 1984 yılları arasında Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Başkanlığı görevini yapan Nail Tan''ın Başkan yardımcısı da o dönemde Hayrettin İvgin''di. Aradığım bütün kaynakları buldurur, fotokopilerini çektirir, bir de MİFAD yayınlarının önemli kitaplarını hediye ederlerdi. Bu ikiliyle o yıllarda başlayan dostluğumuz yarım asra yakın süredir sürmektedir. Hatta ilk kez benim Konya''da yapılan uluslararası bir kongreye katılışım da Nail Tan ve Hayrettin İvgin''in davetli konuşmacı listesine yazdırmalarıyla gerçekleşmişti. O bildiri kayıtlarda: ("Bilinmeyen Şiirleri ile Zefil Necmi", Uluslararası Türk Halk Edebiyatı ve Kongresi, 26-28 Ekim l984, Konya.) biçiminde geçmektedir.

1984-1988 yılları arasında Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdür Yardımcılığı yapan Tan, 1988-1997 yılları arasında Ankara Devlet Türk Halk Müziği Korosunda uzman olarak görev yaptıktan sonra 29 Eylül 1997''de Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğüne Genel Müdür olarak atandı. Bu görevinden 1 Nisan 1998''de kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

Ömrünü Türk kültürüne, özellikle Kastamonu kültürünü araştırmaya adamış olan Nail Tan, her şeyden önce edebiyat öğretmeni, halk bilimi araştırmacısıdır. Şiirden araştırmacılığa, folklordan güzel sanatlara, dil ilminden edebiyata kadar ilgi ve uğraş alanına girmeyen bir konu yoktur. Onun için engin kültürle beslenmiş çok yönlü filozof demek yakışır sanırım.

Emekliye ayrıldıktan sonra Türk Dil Kurumu''nun "Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi"nde uzman olarak görev yaptı (1998-2007). Bu görevini sürdürürken 2000-2002 yılları arasında "Anıtkabir Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi"nin kuruluşu sırasında "Kurtuluş Savaşı ve Devrimler" bölümünün yazı ve fotoğraflarını derledi.

Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim, Mesleki Eğitim, Mesleki Yaygın Eğitim Fakültelerinde dört yıl halk bilimi dersi verdi.

Şiirleri, derinlikli bir söylem içermekte olup:

''Sevinçleri cam kırıkları gibidir kadınların

Parça parça her birini öpüp yapıştıramazsınız''

*

Çala kaşık bir akşam çorbasıyla ısınır kalpler

biçimindeki dizeler oldukça çarpıcı gelmektedir insana.

Yüzlerce ulusal ve uluslararası sempozyuma katılıp bildiriler sunan, çeşitli ödüllerle onurlandırılan Nail Tan''a:

1981 İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü

1997 Motif Halk Bilimi Hizmet Ödülü

2008 18 Mart Üniversitesi Saniye Can Türk Halk Kültürüne Hizmet Ödülü

2011 İLESAM Türk Edebiyatına Üstün Hizmet Ödülü

2011 VEKTÖR Uluslararası Bilim Merkezi Altın Yıldız Ödülü

2011 Avrasya Kurumu Kültür-Sanat Büyük Ödülü

2012 TDK 80. Yıl Şeref Belgesi ve Armağanı

2014 Uluslararası Süleyman Brina Balkanlar Türk Kültürüne Hizmet Ödülü

2015 Zile ve Türk Halk Kültürüne Hizmet Ödülü

2016 Halk Kültürü Araştırma Kurumu Türk Folkloruna Hizmet Ödülü

2017 Sıtkı Koçman Üniversitesi Türk Dünyası Hizmet Ödülü

2017 Troya Boratav Halk Bilimi Ödülü

2018 Kırgızistan Kasım Tınıstanov Üniversitesi Manas''ın Mirasçıları Türk Dünyası Kültürüne Hizmet Ödülü

2019 Kırım İsmail Gaspirinsky Bilimler Akademisi Türk dünyasına Hizmet Ödülü

2021 Kosova Balkan Türkoloji Merkezi (BAL-TAM) Balkan Türkolojisine Hizmet Ödülü

Azerbaycan Bakü''de VEKTOR Uluslararası Bilim Merkezince 2003 yılında "Fahrî Doktor", 2006 yılında da "Fahrî Profesör" unvanı verilmiştir.

Yayımladığı kitaplardan: Borlu Kemalî Baba; (Tevfik Özkubat''la) 1975, Atatürk ve Türk Folkloru 1981, Folklorumuzda Ölçülü Sözler 1985, Folklor (Halk Bilimi) Genel Bilgiler, 1985, Acaba Biraz Maviniz Biraz Yeşiliniz Var mı? 1990 (Şiirler), Sepetçioğlu Osman Efe, 1999, Folklorumuzda Politik Fıkralar, 1999, Dîvân ve Halk Edebiyatımızda Lâedri ve Ölçülü Sözler,1999, Atatürk ve Türk Halk Kültürü 2000, Gelince Gözlerine Bahar / Kollarıma Giriyor Çiçeklerin (Şiirler) 2002, Divarların Arasındaki Gökyüzü (Şiirler) 2004, Atatürk ve Türk Dil Kurumu 2006, Araçlı Şair Hikâyeci ve Araştırmacı Fazıl Bayraktar 2008, Yel Kayadan Ne Aparır 2016, ile dikkatleri üzerine çeken Nail Tan''ın üç yüze yakın kültürel makalesi; Türk Folklor Araştırmaları, Türk Folkloru, Folklor/ Edebiyat, Sivas Folkloru, Tarla, Türk Kültürü, Kültür ve Sanat, Sanat Dünyamız, Türkiye''miz, Sanat Çevresi, Türk Dili, Türk Edebiyatı, Türk Dünyası Araştırmaları, Türk Yurdu, Millî Folklor, Erciyes, Hisar, Güneyde Kültür, İçel Kültürü, Çağrı, Millî Kültür, Anadolu Folkloru, Kemalist Ülkü, Bilge, Erdem, Size, Çevren, Bizim Kümbet, Türk Dünyası Bilimsel Eksen, Motif Akademi, Ihlamur, Zile Kültür Sanat, Türkçem (Kosova) gibi kültür sanat dergilerinde yer almış, 2007''de Derlemeler/Makaleler ana başlığı altında konu ve içeriklerine göre sınıflandırıp sekiz ciltte yayımladığı:

1-Halk Bilimi (Folklor), Halk Edebiyatı Genel

2-Anonim Edebiyat

3-Âşık Edebiyatı, Tekke Edebiyatı

4-Halk Gülmecesi (Mizahı), Halk Tiyatrosu

5-Halk Müziği, Halk Oyunları, Halk Eğlenceleri, Halk Sporları

6-Gelenek Görenek ve İnançlar, Bayramlar, Belirli Günler, Halk Mutfağı, El Sanatları

7-Atatürkçülük, Dil/Edebiyat, Tarih/Genel Kültür, Güzel Sanatlar

8-Kastamonu Araştırmaları

biçimindeki kitaplarının yanı sıra daha sonraki yıllarda yazdığı makalelerini de 2012''de ''Türk Halk Edebiyatı Dediğin Bir Sarp Kale'', 2014''te ''Öz Köz Söz'' ve 2021''de ''Söz Anlayan Beri Gelsin'' adlı kitaplarda yayınlamıştır. Dolu dolu bir yazın hayatı sürdüren Nail Tan üzerine Prof. Dr. Tuncer Gülensoy ve Hayrettin İvgin benim de ''Malatyalı Âşıklar Zincirinin Son Temsilcilerinden Muharrem Yazıcıoğlu ve Sanatı'' adlı bir yazıma da yer vererek 560 sayfalık Nail Tan''a Armağan adlı bir kitap yayınlamışlardır.

Ömrü uzun, kalemi velut olsun.