Sağlık turizminin üç çeşidi var: Medikal turizm, termal/spa turizmi ve engelli/yaşlı turizmi. Türkiye sağlık turizmine 2000''lerin başında yaşlı turizmi ile girse de, zamanla diğer sağlık turizmi türlerinin öne çıkmasıyla yaşlı turizmi geri planda kalmaya başladı. Halbuki Avrupa nüfusunun giderek yaşlanmasıyla yaşlı turizmine yeniden odaklanmakta fayda var.
Özellikle Kuzey Avrupa''da nüfus yaşlanıyor...
Avrupa''da nüfus hızla yaşlanıyor. Kuzey Avrupa bu noktada daha da dikkat çekici. Örneğin Norveç''te doğumda beklenen yaşam süresi 81,7 yıla ulaşmış durumda ve ülke nüfusunun yüzde 18''i 65 yaş üzerinde. Hollanda ve Norveç gibi ülkeler uzun süreli bakımda OECD ülkeleri için GSMH''nın yüzde 4''ü civarında harcama yapıyor. Yine bu ülkeler, yaşlı bakımında dünya çapında sosyal hizmet modellerinde giderek daha fazla öne çıkan kurumsuzlaşma perspektifine uygun şekilde, evde bakımı öne çıkarıyor. Örneğin Türkiye Alzheimer Derneği yetkilisi Füsun Kocaman''ın aktardığına göre, Hollanda''nın yaşlı bakımına ilişkin kurumları dünya çapında üne sahip. Öyle ki bu kurumlar kapısı kilitlenmeyen, yaşlının tercihine göre apartman veya müstakil evde yaşama imkanı sunan, hastabakıcıların üniforma yerine sivil kıyafetle gezdiği örnek yerler.
Tüm bunlara rağmen bu tarz hizmetlere erişim pahalı ve herkesin ulaşabilmesinin ötesinde. Elverişsiz hava, uzun süren kış mevsimi, güneşli gün sayısının azlığı gibi hususlar, zengin Avrupa''nın yaşlısına Avrupa''nın güneyinin bakabilmesi için fırsatlar sunuyor. Fransa, İspanya, İtalya, Yunanistan ve Türkiye bu noktada rekabet eden ülkeler. Öyle ki Yunanistan, Avrupa''nın yaşlısına bakmak için bir kamusal eylem planını geçtiğimiz aylarda açıkladı.
Kuzey Avrupa''da yaşlı bakımı ayda ortalama 4.000 Euro...
Kuzey Avrupa''da yaşlı bakımı ayda ortalama dört bin Euro. Bu rakamlarla yurt dışında Avrupa''nın yaşlısına oldukça rahat bir şekilde, birebir bakımverenle, nitelikli bakım sağlanabilir. Bunun için sosyal güvenlik sistemleri ve tamamlayıcı sağlık sigortalarıyla iş birliği yapmak gerekiyor. Ülkemizin Norveç''le ikili sosyal güvenlik anlaşması var. Norveçli emekli bu kapsamda ülkemizde maaşını alabilse de, sağlık harcamaları için Ulusal Sigorta Sistemine gönüllü kayıt olmuş olmalı. Bu mevzuatların daha derinlikli analiz edilmesine ve iş birliği olanaklarının araştırılmasına ihtiyaç var.
Türkiye Avrupa''nın yaşlısına bakabilir mi?
Türkiye''de Avrupa''nın yaşlısının aradığı her şey var. Medikal altyapımız ve insan kaynağımız güçlü. Fizyoterapi merkezlerimiz üst seviyede. Diğer ülkelerde olmayan termal ve spa da var. Fiyatlar ise ülkemizde çok daha ucuza geliyor. Ulaşım imkanlarımız güçlü. Müteahhitlik kalitemiz yüksek ve yaşlılara uygun yeni yerler yapabilmek mümkün.
Tüm bu iyi yanlara rağmen Türkiye''nin zayıf ve geliştirilmesi gereken yanları da çok. Türkiye''de yaşlı bakımı kültürel olarak aktif yaşlanma yerine yaşlının her şeyini karşılama üzerine kurulu. Avrupa''da aktif yaşlanma kültürü çok yaygın. İnsanlar çok ileri yaşlarında bile spor yapıyor, bisiklete biniyor. Yaşlı bakımında bu kültürel paradigmayı iyi anlamamız ve kendi kültürümüzdeki gibi yaşlıyı edilgen bir şekilde ele almayı bırakmamız gerekiyor.
Diğer bir eksikliğimiz ise hastabakıcılarımızın insan kaynağı kalitesinin iyileştirilmeye ihtiyaç duyması. Özellikle dil konusunda hastabakıcılarımızın yetkinliklerini geliştirmeye çok ihtiyaç var. Hastabakıcının Norveçli bir yaşlı ile Norveççe konuşabilmesi önemli bir avantaj olacak. Kanunda hastabakıcılık mesleğinin yapılabilmesinin de yalnızca Türklere hasredilmiş olması gibi hususların da değişmesi, bu sayede dil bilen diğer ülke vatandaşı hastabakıcılar aracılığıyla Avrupa''nın yaşlısına hizmet sunumunun kolaylaşması gerekiyor.
Sağlık turizmine sağlanan devlet desteklerinin medikal turizmin yanı sıra yaşlı turizmi çerçevesinden de gözden geçirilmesi uygun olabilir. Hizmet ihracatı yapan kurumların yaşlı bakımına ilişkin hizmet içi eğitimleri veya personelin alacağı dil eğitimleri de destek kapsamına alınabilir. Yurt dışındaki sosyal güvenlik ve sigorta acenteleri ile yaşlının Türkiye''de bakımına ilişkin sözleşme imzalayan kurumlara belirli oranda destek verilebilir.
Aslolan iradenin ortaya konulması...
Kısacası, Avrupa''nın yaşlısına Türkiye''nin bakabilmesi için Yunanistan''ın yaptığına benzer şekilde bir iradenin ortaya konulması ve tüm paydaşların bir araya geldiği bir toplantının yapılmasına ihtiyaç var. Yapılacak iyileştirmelerle Türkiye, Avrupa''nın yaşlısına oldukça iyi şartlarda bakım sağlayabilecektir.
