Bu sıra haberlerde sık duyuyoruz... Türkler, Meksika üzerinden ABD’ye akın ediyorlar.
Pek bilinmez, geçmişte de Türkler ABD’ye göçmüşlerdi.
Rıfat N. Bali, “Anadolu'dan Yeni Dünya'ya Amerika'ya İlk Göç Eden Türklerin Yaşam Öyküleri” kitabının ikinci baskısını çıkardı.
Kitap hakkında fikir edinmek için “İçindekiler”e göz atacağız:
“Amerika'ya Göç Etme”nin Dayanılmaz Cazibesi: Göçün Genel ve Türkiye'ye Özgü Nedenleri, Amerika'nın Göçmen Kabul Siyaseti, Amerikan Uyruğuna Geçtikten Sonra Geri Dönen Osmanlı Tebaalılar...
Gayrimüslim Türklerin Göçü-Yahudilerin Göçü: 1893 Columbus Dünya Sergisi ve İlk Osmanlı Göçmenleri 1904 St. Louis Dünya Sergisi ve Osmanlı Göçmenleri, Göçmenlerin Yeni Dünya'daki İlk Zamanları, Kansas City'nin Simitçisi Hasköylü Nesim'in Öyküsü...
Ermenilerin Göçü: Göçün Nedenleri ve Göçmen Sayısı, Yerleşim Yerleri, Göç Yolları, California'daki Anadolulu Ermeniler, Yozgatlı Nazlı Hanım'ın Öyküsü, Yozgatlı Pırlanta Hanım'ın Öyküsü, Anılarda Türkiyeli Ermeniler...
Rumların Göçü: Rum Göçmenlerin Sayısı, Anılarda Rumlar, Zekeriya Sertel, Gazeteci Tarık Binat, Vatan Gazetesi Başyazarı Ahmet Emin Yalman, Mehmet Çınarlı'nın Michigan Anıları, New York'taki Rumların Öyküleri, Avukat Süreyya Ağaoğlu'nun İzlenimleri...
MÜSLÜMAN TÜRKLERİN GÖÇÜ: İlk Göçmen: Deveci Hacı Ali, 20. Yüzyılın Başlarında Göç, Anılarda Türk Göçmenleri, 1910'lu ve 1920'li yıllarda Göçmen Manzaraları, Sabiha Sertel'in Gözlemleri, 1930'lu Yıllarda Göçmen Manzaraları, 1940'lı Yıllarda Göçmen Manzaraları, 1940'lı Yıllarda Gelen Türk Göçmenlerin Öyküsü, İlk Göçmenlerin Özellikleri, İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Göç...
Rıfat N. Bali, ABD’ye ilk göçen Amerikalıları neden araştırdığını kitabının “Ön söz”ünde şöyle açıklar:
“19. yüzyılın sonuyla 20. yüzyılın başında ‘Yeni Dünya'ya göç’ heyecanına kapılan Osmanlı ve Türk vatandaşlarının lisanını bilmedikleri, gelenek ve göreneklerinden hiç haberdar olmadıkları, yaşadıkları çevreyle kültürel açıdan uzaktan yakından ilgisi olmayan deniz aşırı bir ülkeye, Amerika'ya göç etmeleri her zaman ilgimi çekmişti. Daha önce yayınlanan kitaplarımla ilgili araştırmalarımı sürdürürken ünlü gazeteci-seyyah Hikmet Feridun Es'in (1910-1992) Amerika'ya yerleşen ilk kuşak Müslim ve gayri Müslim Türklerle yaptığı söyleşileri içeren birkaç yazı dizisine rastladığımda bu kitabı yazmak için bir çekirdeğin mevcut olduğunun farkına vardım ve konuyla ilgili daha etraflı araştırmalara giriştim. Sonuçta bu kitap ortaya çıktı.”
Rıfat N. Bali yine “Ön söz”ünde “Günümüzde Ege Üniversitesi'nde görevli Kültürel Araştırmalar uzmanı Sedat İşçi'nin Case Western Reserve Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. John J. Grabowski ve Yeditepe Üniversitesi ile birlikte başlattığı ‘Amerika'daki İlk Türk Göçmenler - ABD'ye Türk Göçü: 1860-1921’ araştırma projesi nedeniyle ‘Amerika'ya göç eden ilk Türkler’ konusu son birkaç yıldır aralıklı olarak Türk basınının gündemine gelmektedir.” der ve önemli bir noktaya temas eder:
“Bu projenin öncelikli bir hedefi Yunan (2000 yılı nüfus sayımına göre 1.153.307) ve Ermeni asıllı (aynı nüfus sayımına göre 385.488) Amerikalıların ABD'de yıllardan beri başarıyla sürdürdükleri Türkiye karşıtı lobi faaliyetlerine karşı onlara kıyasla çok daha az bir nüfusa sahip (aynı nüfus sayımına göre 136.498) olduğu için karşılık veremeyen Türk asıllı Amerikalıların Amerika içindeki etkinliklerini güçlendirmektir. Dolayısıyla bu hedefin nihai amacı ataları Türk olan Amerikalıları bulmak, atalarının Türk mirasına sahip çıkmaları için onları bilinçlendirmek ve böylece Yunan ve Ermeni asıllı Amerikalıların Türkiye karşıtı faaliyetlerini dengeleyebilecek, Türklere ve Türkiye'ye dostluk ve sevgi besleyecek bir ‘Türkiye dostları’ cephesi yaratmaktır.”
Rıfat N. Bali, böyle bir proje varken ve araştırma devam ederken, neden kendisinin de ABD’ye ilk göçen Türkler üzerinde durduğuna dair şunları yazar:
“Bu iddialı araştırma projesine kıyasla benim amacım tespit edebildiğim kaynaklara ve derlediğim yaşam öykülerine dayanarak bu göçün hikâyesini mütevazı bir ölçekte anlatmaktan ibarettir.
Kitabı hazırlarken faydalandığım kaynaklar gayri Müslim Türklerin göçleri konusunda Amerika'da yayınlanmış kitaplar veya arşiv belgeleri, Müslüman Türkler için ise dönemle ilgili hatıratlar ve devrin basınında çıkan yazılardır. Ünlü seyyah-gazeteci Hikmet Feridun Es'in 1948 yılında Hürriyet gazetesinde yayınladığı ve büyük ölçüde alıntıladığım çok önemli ve değerli üç yazı dizisi sayesinde bu kitabı yazma fikrinin zihnimde filizlendiğini bir kez daha belirtmeden de edemeyeceğim.”
Değerli çalışma. Bilinmeyenleri öğreniyoruz.
Okumak lâzım.
