2012 yılından beri, Anayasa Mahkemesi''ne (AYM) toplamda 323 bin 686 başvuru yapılmış. Malumunuz, bireysel başvuru yolu, hukukumuzda 2012 yılından beri yürürlükte. İşte yürürlük kazandığı tarihten bu yana da bu yüz binlerce kişi bir veya birden fazla hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle çareyi doğrudan AYM'' de aramış. Bu başvurucuların 271 bin 727''si başvurularına bir cevap bulmuş.
Bu veriler, AYM'' nin 3 ayda bir yayınladığı istatistiklerinin sonuncusundan.
Aynı istatistiğe göre, 2021 yılının ikinci çeyreğinde AYM''ye yapılan bireysel başvuru sayısı 28 bin 648, sonuçlandırılan başvuru sayısı ise 14 bin 619.
Sonuçlanan 14 bin 619 başvuruda ihlal edildiğine en fazla hükmedilen hakların;
Yüzde 62''si adil yargılanma hakkı,
Yüzde 19''u mülkiyet hakkı,
Yüzde 4''ü ifade özgürlüğü,
Yüzde 3''ü kötü muamele yasağı,
Yüzde 3''ü özel hayatın ve aile hayatının korunmasına dair.
Sonuçlandırılan başvuruların yüzde 62''sinde ihlal bulunan adil yargılanma hakkı, bu istatistiğe göre tam olarak 9 bin 332 başvurucu açısından ihlal edilmiş.
Bu, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi''nde de tarafımıza en çok ihlal kararı çıkan hak olan adil yargılanma hakkı hususunda ciddi sıkıntılarımızın olduğunun önemli bir göstergesi.
Güven duyulmayan yargı
Ancak belki de bu hakkın ihlalinden bile daha büyük sıkıntımız, ihlal kararlarının gereğinin yerine getirilmiyor oluşu.
Zira, Platon''un "Adaletsizliğin en büyüğü, adil olmayıp adil gibi görünmektir" sözü, adaleti sağlayacak mekanizmaları çalıştırmamakla da ilgilidir. "Bireysel başvuru yolumuz var" demek için sistem kurulmaz, amaçlanan sonucu almak için bu sistemin gereklerine de riayet etmek gerekir.
Üstelik, Anayasa madde 153 oldukça açık: AYM kararları, yasama, yürütme ve yargı organları ile tüm gerçek ve tüzel kişileri bağlar. Yani, kararları, tüm bu sayılan organlar ve kişilerce yerine getirilmelidir.
Zira, AYM Başkanı Zühtü Arslan, geçen hafta bir etkinlikte yaptığı konuşmada, "Bireysel başvuru sitemini benimseyen bazı devletlerde de olduğu gibi ihlal kararlarının icra edilmemesi, kaçınılmaz şekilde bu sistemin etkili bir hukuk yolu olarak güvenilirliği konusundaki endişeleri beraberinde getirmiştir." diyerek çok önemli bir noktaya parmak basmıştır.
Bu açıdan, bireysel başvuru yoluna, 2021 yılının ikinci çeyreğini oluşturan 3 aylık sürede 28 bin kişi tarafından başvurulsa da sistemden umudu olmayan belki bu kadar, belki daha fazla kişinin de haklarının ihlal edildiği düşüncesine rağmen "nasıl olsa sonuç çıkmaz" düşüncesiyle bu yargı yoluna gitmediğini düşünebiliriz.
Ancak İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi''nin içtihatlarında da belirttiği önemli kriter şudur: "Yargılanan kişi, adil yargılanmadığını düşünüyor ise, adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş demektir."
