Turan Yazgan, Türk milliyetçiliğinde bir menzil taşıdır. O, sadece fikir üretmedi, “teşkilât” kurdu; en büyük eksiklik “teşkilât” tı.
Türk Dünyası denince ilk akla gelen isim Prof. Dr. Turan Yazgan’dır. Başında olduğu Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 30 yılı aşkın hizmet yürütmüş ve bütün Türk Dünyası’nı çatısı altında toplayabilmişse, bunu Turan Yazgan’ın başlıbaşına teşkilâtçılığı sağlamıştır.
Turan Yazgan Hoca’yı dün yitirdik. Allah rahmet eylesin. Uzun süredir menhus bir hastalıktan mustaripti.
***
Eski büyük Tercüman gazetesinin sahibi rahmetli Kemal Ilıcak’ın desteğiyle basılan başta Kur’ân-ı Kerîm olmak üzere, Türk kültürünün temel kitaplarını, daha Sovyetler Birliği dağılmadan uçaklar dolusu Türk Dünyası’na dağıttıran da Turan Yazgan’dır.
Turan Yazgan Hoca’nın imzasını ilk defa 12 Eylül öncesinde, ilk profesyonel gazeteciliğe adım attığım Hergün gazetesinde görmüştüm.
Yerinden yurdundan edilen Türk Dünyası’nın aydınlarına sahip çıktı; iş verdi, aş verdi. Bir heykeltıraşı hatırlıyorum. İran’da Humeynî rejiminde heykel yapmak yasaklanmıştı. O, en son yaptığı Hoca Ahmet Yesevî’nin heykelini sırtlanıp İstanbul’a gelmişti. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ana binasının ardındaki Ankaravî Mehmet Efendi Medresesi içinde faaliyet gösterir. Bu medresenin iç bahçesi bir ara âdeta bir heykel atelyesi idi. Her tarafta İranlı, Türk’ün eseri yükseliyordu.
Turan Yazgan Hoca, yayınlarıyla bir kütüphane kurmuştur, desem yeridir. Yayınları, birkaç nesli yetiştirmiştir. Özellikle akademik zeminde ilerlemek isteyen gençlerin önünü açmıştır. İki ayda bir çıkan “Türk Dünyası Araştırmaları” ve aylık çıkan “Tarih” dergileri birer ilim ve fikir dağarcığıdır. Birçok hocanın bağışıyla zenginleşmiş vakfın kütüphanesi, araştırıcılara ve öğrencilere büyük kolaylık sağlamıştır. Hocam Prof. Dr. Faruk K. Timurtaş’ın kitaplığı da bu kütüphane bünyesindedir. Kütüphaneden çok istifade etmiştim.
***
Hoca, Türk Dünyası’da üniversiteler kurdu. Azerbaycan’da, Kırgızistan’da, Kazakistan’da, Tataristan’da, Çuvaşistan’da kurulu üniversitelerinde, binlerce öğrenci aynı kültürün imbiklerinden su içmiştir.
Hakkında Marmara Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü’nde yapılmış Ruhigül Koca’nın “Turan Yazgan’ın Hayatı, Fikirleri, Eserleri ve Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı” konulu tezinde Hoca’nın bütün faaliyetlerini ve Türk Dünyası’ndaki yerini anlatır. İnternette bulup okuyabilirsiniz.
Turan Yazgan’ın yeri kolay kolay doldurulamaz.
Aslında Hoca, Türk Dünyası’na tek başına elbette yetemezdi. Herkes bu meseleyi kendisine dert edinmeliydi.
Turan Yazgan, iç çekişmelerden çok çekti. Türk Dünyası’na hizmet götürenler keşke asgarî müştereklerde birleşebilselerdi.
İnşallah Hoca’nın hizmetlerini, yeni nesiller daha ileriye taşırlar.
