Trump, Erdoğan hakkında: “Erdoğan adında bir adamla harika ilişkilerim var. Onu duydunuz mu? Ben onu seviyorum ve o da beni seviyor… Ona şunu söyledim, 'Tebrikler, 2000 yıldır kimsenin yapamadığını başardın. Suriye'yi ele geçirdin'…” Demiş
Trump daha önce de başka yerlerde bu tuhaf sözü birkaç kere tekrarlamıştı.
Ben bu sözü söyleyen Trump’ın ya zerrece tarih bilmediğini ya da çok inceden Erdoğan ile dalga geçtiğini düşünüyorum.
Pekala, neden böyle düşünüyorum?
“Erdoğan Suriye’yi ele geçirdi mi geçirmedi mi” bu ayrı bir tartışma konusu ama tarihe baktığımızda son 2000 yıldır hemen herkes Suriye’nin üstünden geçmiş yani aslında Suriye’yi ele geçirmek çok sıradan, zerrece olağanüstü bir yanı olmayan bir olay!
Bakın herkese hatırlatmak amacı ile son 2000 yıldır Suriye coğrafyasını ele geçirip hükmeden devletleri aşağıda sıraladım:
- Roma İmparatorluğu (MÖ 64 - MS 395) Suriye, Roma İmparatorluğu’nun bir eyaleti olan "Syria" olarak MÖ 64’te Pompeius tarafından fethedildi. Antakya (Antioch), bu dönemde önemli bir merkezdi.
- Bizans İmparatorluğu (MS 395 - 7. yüzyıl) Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle Suriye, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun bir parçası oldu. Bu dönemde Hristiyanlık bölgede yayıldı.
- Emevîler (MS 661 - 750) İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte Suriye, Emevî Halifeliği’nin merkezi oldu. Şam (Damascus), bu dönemde halifeliğin başkentiydi.
- Abbâsîler (MS 750 - 10. yüzyıl) Emevîlerin yıkılmasından sonra Abbâsîler bölgeyi kontrol etti, ancak Şam’ın önemi azalırken Bağdat yükseldi. Suriye, bu dönemde bir eyalet olarak yönetildi.
- Fatımîler ve Yerel Hanedanlar (10. - 11. yüzyıl) Fatımîler kısa süreliğine Suriye’nin bazı kısımlarını kontrol etti. Aynı zamanda Hamdaniler gibi yerel Arap hanedanları da bölgede güç kazandı.
- Selçuklular (11. yüzyıl sonu - 12. yüzyıl) Büyük Selçuklu İmparatorluğu, 11. yüzyılın sonlarında Suriye’yi ele geçirdi. Ancak bu dönemde Haçlı Seferleri de başladı.
- Haçlı Devletleri ve Zengiler (12. - 13. yüzyıl) Haçlılar, Antakya Prinkepsliği gibi küçük devletler kurdu. Daha sonra Zengi hanedanı, Haçlılara karşı bölgeyi geri aldı.
- Eyyûbîler (12. yüzyıl sonu - 13. yüzyıl) Selahaddin Eyyûbî liderliğindeki Eyyûbîler, Suriye’yi Haçlılardan ve diğer rakiplerden temizleyerek kontrolü ele geçirdi.
- Memlûklar (13. yüzyıl - 1516) Memlûk Sultanlığı, Moğol istilalarına karşı bölgeyi savundu ve Suriye’yi uzun süre yönetti.
- Osmanlı İmparatorluğu (1516 - 1918) Osmanlılar, 1516’da Mercidabık Savaşı’yla Suriye’yi fethetti ve bölgeyi yaklaşık 400 yıl boyunca vilayetler halinde yönetti.
- Fransız Mandası (1920 - 1946) I. Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı’nın yıkılmasıyla Suriye, Milletler Cemiyeti mandası altında Fransa’ya verildi.
- Bağımsız Suriye (1946 - günümüz)
Bu liste, Suriye coğrafyasına son 2000 yılda egemen olan güçlerini ana hatlarıyla özetlemektedir. Bölge, stratejik konumu nedeniyle sık sık el değiştirmiş ve farklı egemenlerin etkisi altında kalmıştır.
Ayrıca Trump'ın söylemleri aktarılırken aynı zamanda onun profilinde birinin bakış açısı ve niyeti ile yaptığı ironi ve alaycı ifadelerini de çok iyi anlamak gerekiyor, öyle Motamot tercümeler ile Trump’ın ne dediği çoğu zaman anlaşılamıyor...
Bakınız Trump, Netanyahu ile Beyaz Saray'da yaptığı açıklamalarda "havuç ve sopa" deyimi ekseninde söylemlerde bulunmuştur.
Bir yandan Türkiye'yi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı över gibi yaparken diğer taraftan aynı bağlam içerisinde resmen aşağılıyor.
Bir yandan Türkiye ile arayı bulup anlaşırım derken diğer taraftan da Rahip Brunson olayını hatırlatıp gerekirse “tehdit ve zorla” istediğimi alırım demeye getiriyor.
