Hani beş maymunun merdivenin tepesine konulan bir salkım muzla aynı odaya konulduğu meşhur bir deney vardır. Deneyin ilk aşamasında herbir maymun tek tek o muzlara uzanmaya çalışır, ancak merdivene verilen elektrik akımı nedeniyle elektrik çarpması sonucu geri adım atmak zorunda kalır ve muzlara erişemezler. Bir kaç denemeden sonra merdivenin onlara acı verdiğini kabullenen maymunlar, muzlar için çabalamaktan vazgeçerler.
Deneyin ikinci aşamasında, maymunlardan biri dışarı çıkarılır ve yerine yeni bir maymun odaya konur. Yeni gelen maymun da merdivenin tepesindeki muzları görür görmez hamle yapar ancak daha önce elektrik akımına uğramış maymunlar tarafından engellenir ve dövülür. Sonra maymunlardan biri daha odadan çıkarılarak yeni bir maymun daha odaya alınır. Yeni maymunun da ilk işi merdivene yönelmek olur ancak tüm maymunlar onu engeller. Hatta ondan önce odaya son konulan maymun, en sert şekilde engelleyen olur.
Böyle böyle odadaki tüm maymunlar değişir, her yeni gelen maymun diğer maymunların şiddet uygulamasıyla merdivenden uzak tutulur ve neticede odada merdivendeki elektrik akımına maruz kalmış hiç maymun kalmaz.
Ancak iş bu noktaya gelmeden merdivendeki elektrik akımı kesilmiştir. Yani odaya gelen yeni maymunlar, engellemelerle tırsıp denemekten vazgeçmeseler, muza sahip olabileceklerdir!
Fakat onlar kendilerinden öncekilerinin deneyimleri ve engellemeleriyle ikna olup, ne zararı olduğunu bile bilmeden denemekten vazgeçmiş; yetmemiş bir de nedeni bilmedikleri halde, sırf kendilerinden önce gelenler onları engelledi diye, onlar da yenileri engellemiştir.
Sonuçta odada bir salkım muz ve onu yemeye cesareti olmadığı için aç kalan beş maymun vardır.
Öğretilmiş çaresizlik denilen bu halin karşısında, sorgulama, araştırma, anlama çabası ve neticede dayatılan her şeyi kabul etmeme vardır.
Muza da ancak böyle ulaşılır.
Metaforu bir kenara bırakarak o muza ister özgürlük diyelim ister demokrasi isterse değişim diyelim, ulaşmak için sorgulamayı, analiz etmeyi bırakmadan cesaretle söz söylemek ve talepleri dile getirmek gerekiyor.
O yüzden, bugün sırf bu mücadele için cesaret göstererek yaşadığı mali sorunlara, özgürlük kısıtlamalarına karşı değişimi talep edebilen gençleri takdir ediyorum.
Bu gençlere bir gelecek borçluyuz. Dilerim bir gün onların taleplerini karşılayan kapsamlı politikalar geliştirebilen düzeni de sağlayabiliriz.
