1 Kasım’da bir tren istasyonunda beton gölgeliğin çökmesiyle 15 kişi yaşamını yitirdiğinden beri, Sırbistan halkı için sular durulmadı.
Neredeyse 4 ay geçti. Hâlâ her gün kazanın gerçekleştiği saat olan 11:52’de 15 dakika boyunca sokaklar trafiğe kapatılıyor, araçlar duruyor ve insanlar susuyor.
Ölen her 1 can için 1 dakika trafik durduruluyor.
Dün ise, Belgrad’da büyük bir protesto gerçekleştirildi.
Üstelik Şubat ayında Başbakan Milos Vucevic ve Ulaştırma Bakanı Goran Vesic’in kameraların önünde istifa ettiğini açıklamasına rağmen.
Peki Sırbistan halkı neden aylardır sokaklarda? Neye tepki gösteriyorlar ve ne istiyorlar?
Yolsuzluk ve özensizlik: “Hepimiz gölgelik altındayız”
Aralık ayında Belgrad’da gerçekleşen büyük protestoda da “Hepimiz gölgelik altındayız” diye yazan pankart ile 15 dakika boyunca sessiz kalınarak kurbanlar anılmıştı.
Zira Sırbistan halkı, 2022 yılındaki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin kampanyaları sırasında açılan istasyondaki çöküntüyü yaygın yolsuzluk ve binanın inşasındaki özensizlikle ilişkilendiriyor; bu yüzden de “yolsuzluk öldürür” diyorlar.
Yolsuzluklar, şeffaf olmayan ihaleler nedeniyle büyük AVM inşaatları, ulaştırma ve altyapı çalışmaları, şehircilik yatırımları, halkın tepkisini çekiyor.
Halk, tren istasyonundaki olaya dair de tüm belgelerin yayınlanmadığını, özellikle de ekonomik verilerin saklandığını iddia ediyor.
Yolsuzluk iddiaları, ihmalin ve özensizliğin yol açtığı ölümler ve hesap verilebilirliğin bulunmaması, sorumluların cezasız kalması… Hiçbiri Sırbistan’a özgü olumsuzluklar değil. Bu da Sırbistan’da yaşanan protestoların öneminin artmasına neden oluyor.
Yandaş Basın, Polis Şiddeti ve İnsan Hakları İhlalleri
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç, 2014’te başbakan ve 2017’de cumhurbaşkanı olmasından bu yana görevde. Halkın yarıya yakınından aldığı oylarla partisi Sırbistan İlerici Parti ve koalisyon ortağı Sosyalist Parti’yle birlikte siyasi iktidar konumunda. Vuçiç, istifa etmeyi, seçim yapmayı reddediyor ve protestoları onu iktidardan uzaklaştırmak için Batı tarafından düzenlenmiş hile olarak nitelendiriyor. Başbakan Vucevic kameralar önünde istifa ettiğini açıklasa da resmiyette hâlâ başbakan.
Bir araya gelmekte güçlük yaşayan Sırbistan muhalefeti ise seçimlerde başarılı olamıyor. Söz konusu protestolar da zaten muhalefetin başarısı değil.
Sırbistan halkı, kendi kendine organize oluyor. Özellikle üniversite öğrencileri, protestoların başını çekiyor ve muhalefet partilerinin resmi sıfatlarıyla bu protestolara katılmalarına da mani oluyor.
Tren istasyonunda yaşanan facia, onlar için bardağı taşıran son damla. Protestoya katılan herkes, özgürlük, adalet, demokrasi ve hesap verilebilirlik talep ediyor.
Dolayısıyla protestoların Sırbistan’ın iç siyasetinin ötesine geçen önemi var. Zayıf demokrasilerin olduğu tüm ülkelerdeki insan hakları, hukukun üstünlüğü ve hesap verilebilirlik için örnek olabilecek büyük bir mücadelenin parçası. Bu yüzden Sırbistan’da yaşanan protestolar diğer ülke demokrasilerinden bağımsız düşünülemez ve tam da bu yüzden nasıl sonuçlanacağı yalnız Sırbistan’ı değil, tüm Avrupa’yı ilgilendiriyor
