Bu ay bir cumhuriyet satın aldım. Pahalı bir heves, amma işte o kadar... Çoktandır canım istiyordu, aldım kurtuldum. Bir memleketin hakimi olmayı çok memnun edici bir şey sanıyordum.
İyi bir fırsat vardı ve işi birkaç günde bitirdik. Reisicumhur çok sıkışmıştı, müşterilerden teşkil edilmiş vekiller heyeti tehlikeli durumda idi. Cumhuriyetin kasaları bomboştu, yeniden vergi konulması, iktidardakilerin devrilmesi, belki de ihtilal için işaret vermek olacaktı. Zaten şimdiden çeteler kurup önüne gelene makam ve memuriyet vaat eden bir general de ortaya çıkmıştı.
* * *
Orada bulunan Amerikalı bir acente bana haber verdi. “Haicenda” nın nazırı New York’a koştu, dört günde anlaştık. Cumhuriyete birkaç milyon avans verdim ve bundan başka, Reisicumhur ile bakanlarının ve bütün katiplerinin aylıklarını, devletten aldıklarının iki misline çıkarttım. Buna karşılık bana, milletin ruhu bile duymadan gümrüklerle tekelleri verdiler. Ayrıca Reisicumhur ile bakanlar memleketin bütün hayatının fiilen kontrolünü bana veren bir gizli vesika imzaladılar.
Oraya gittiğim zaman, bir misafir gibi görünüyorsam da gerçekte memleketin mutlak hâkimi benim. Bugünlerde; ordu donatımını yenilemek için çok önemli bir yeni avans verdimse de karşılık olarak yeni ayrıcalıklar aldım.
Manzara benim için oldukça eğlenceli. Meclisler, görünüşte serbestçe tartışıyor, kanunlar çıkarıyorlar, millet cumhuriyetin bağımsız ve hâkim, her işin idaresinin kendi iradelerine bağlı bulunduğunu zannetmeye devam ediyor. Kendilerinin zannettikleri her şeyin -hayatları, varlıkları ve hakları- nihayet bir yabancının yani benim elimde olduğunun farkında değiller.
İstesem yarın meclisi kapattırır, anayasayı değiştirir, gümrük tarifelerini iki misline çıkartır, mültecileri atabilirim. Keyfim isterse, iktidarın imzaladığı gizli belgeyi yayınlayarak, Reisicumhurundan katibine kadar, hükümeti devirebilirim ve elimde olan memlekete, komşu cumhuriyetlerden birine harp ilan ettirmek de benim için imkansız değildir.
Bu gizli fakat sınırsız güç bana birkaç hoş saat geçirtti. Şüphesiz politika komedyasının bütün sıkıntılarını ve zorluğunu çekmek insanı hayvanlaştıran bir yorgunluktur; fakat perdenin arkasından, her istediğin hareketi yapan kuklaların iplerini çeken bir kimse olmak, zevkli bir meslektir.
* * *
Ben, kılık değiştirmiş bir kralım; tehlike içindeki küçük bir cumhuriyetin kralı! Fakat onu ele kolayca geçirebilişim ile; ilgililerin bu sırrı gizli tutmaktaki açık çıkarlarını göz önüne getirince, benim cumhuriyetimden daha büyük ve daha önemli başka milletlerin, farkına varmadan esrarengiz yabancı hükümdarların emri altında, buna benzer bir muhtariyet içinde yaşadıklarını düşünüyorum. Böylesi devletleri satın almak daha çok para isteyeceğinden, benim durumumda olduğu gibi bir efendi yerine, o zaman bir tröst, bir mali sendika, sınırlı bir kapitalist veya banka grubu gerekir...
Fakat elimdeki esaslı bilgiye göre, birçok memleket, fiilen görünmeyen kralların teşkil ettiği küçük komiteler tarafından idare edilmektedir. Bunları ancak güvendikleri adamları tanır. Onlar da, meşru şef rollerini gayet doğal bir şekilde oynamaktan geri kalmazlar.
NOT: Giovanni Papini’ye ait bu yazı, GOG I, T. İş Bankası Kültür Yay. 4. baskı s.110-111’den olduğu gibi alınmıştır.
