Eski Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümü ile başlayan süreç Mesut Pezeşkiyan’ın 2. turda 61 milyon seçmenin 16 milyonunun oyunu alarak 9. Cumhurbaşkanı olmasıyla son buldu. İran İslam Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanının Azerbaycan’dan dönerken kaza sonucu ölmesi ve yerine reformcularla anılan bir ismin geçmesi akıllara ister istemez komplo teorilerini getiriyor ama bu aşamada bu tür teorilere itibar etmeyip komşumuzdaki gelişmeleri rasyonel akılla değerlendirmeliyiz.
Mesut Pezeşkiyan 1954 yılında o zaman Türklerin çoğunlukta olduğu -günümüzde ise demografisi değişip artık bir Kürt şehri olan- Mahabat şehrinde doğdu, seçimde Kürtler sadece bu şehirde Pezeşkiyan’a destek verdiler. Pezeşkiyan beş dönem milletvekili, bir dönem Sağlık ve Tıp Eğitimi Bakanı, dört yıl da Meclis Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Sağlık Bakanlığı döneminde bizdeki sağlık ocaklarına benzer bir sistem kurup sağlık hizmetini halka ulaştırmayı başararak ve bu saydığım görevler sırasında adı hiçbir zaman yolsuzluk konularına karışmadığı için giderek popülaritesini yükseltti.
Kendisinin hiçbir yere bağlı olmadığını söylese de, reformistlerce desteklenmektedir, Türk basınında reformist olarak yer aldığı ve Batı ile iyi ilişkiler kurulmasını savunduğu için biz de onu reformist olarak anıyoruz. Anladığım kadarıyla reformistten ziyade kökeni itibarıyla sol görüşlü siyasi bir figür... Reformcuların desteğini alacak kadar eleştirel duruşu ve her kesimle iyi ilişkileri var. Bu sayede reformcuların tabanından neredeyse Türklerin sayısı kadar fazla oy aldı. Şahsı üzerinde oluşan ittifakla İranlıların yetkilerinin yetersizliği bakımından “kesmeyen makas” olarak tanımladıkları cumhurbaşkanlığını kazandı.
İran’da 1925 yılında Pehlevilere geçene kadar Türk asıllı Kaçar Hanedanı hüküm sürüyordu. Pehlevi hanedanının yıkılışının ardından Fars kimlikli İran İslam Cumhuriyeti kuruldu. Neredeyse yüz yıllık fasılanın ardından Türk asıllı olması ve kampanyasında Türkçe propaganda yapmasıyla Pezeşkiyan, Türkiye’de de sempati topladı. Bazı kesimlerce de bu konuda kendisine zamanla sonuçlarını göreceğimiz -belki de gereğinden fazla- anlam yüklendi.
Tabii ki Pezeşkiyan’ın seçiminin Gorbaçov’un SSCB’de yaptığı etkiyi yapması beklenemez. Başta ekonomik sorunlar olmak üzere birçok konuda kilitlenen İran sistemini Mollalar tarafından daha önce adaylığına izin verilmeyen Mesut Pezeşkiyan açabilir mi, zaman gösterecek.
Bundan sonra takip edeceğiz, çok zayıf ihtimal olmakla beraber İran, Rusya’dan uzaklaşıp Batı’ya yaklaşır mı? Pezeşkiyan’ın Türk olması, Türkiye üzerinden dünyaya açılmasını sağlar mı? Türklerin hükûmette ne kadar rol alacakları merak konusu... Şayet bu sağlanabilirse İran, Türk dünyasının ilgi merkezi olacaktır. Böyle bir gayret görülürse bu da tek taraflı kalmayıp Türkiye ve Türk dünyası tarafından desteklenmelidir.
Siyasal gerçeklikler yok sayılamaz. Son olarak Mesut Pezeşkiyan, Hizbullah Lideri Hasan Nasrullah’a Hizbullah ve direnişi eksenini destekleyeceğini bildirdiği bir mesaj yolladı. Bu da gösteriyor ki İran’ın kendine özgü şartları vardır bugün Türk oluşu lehine sonuç verse de gelecekte aleyhine olabilir.
Pezeşkiyan'ın yakın zamanda etnik köken ve kültürel aidiyet ikileminde kalması muhtemeldir. Türk olması, reformistlerin desteğini alması, Batı’ya açık olmasının dışında yönetime gelen ama molla olmayan bir yönetici olması bakımından önemlidir.
Dikkat edilmesi gereken bir husus da seçmenin %49,8’inin katıldığı seçimde %53,7 ile kazanmak... Bu oran aslında seçmenin yaklaşık 1/4'üne tekabül eder. İcraatları da bununla orantılı olmalıdır ve çok reformist hamleler beklenmemelidir. Ancak tabii ki seçilene de şans tanımak gerekir.
Mesut Pezeşkiyan, İran için bir şans olabilir. Reformcuların ve Türklerin desteği ve karşılanırsa talepleriyle yeni bir İran ortaya çıkacaktır.
