Dünya yeniden diktatörler tuzağına düşüyor
Son 15 yılda tüm dünyada demokrasi inişe geçti. Otokrasi tırmandı. O kadar ki; Freedom House 2024 raporuna göre;
*Orta Doğu nüfusu içinde, siyasi haklar ve sivil özgürlükler olarak, nüfusun yalnızca yüzde 8’i özgür statüde yaşıyor.
*Afrika nüfusunun ise yüzde 17’si özgür statüde yaşıyor.
Siyasi haklar ve sivil özgürlükler açısından nüfus oranı (Yüzde).
Aşağıdaki haritada, yeşil renkler insani özgürlük açısından özgürlüğü, sarı renkler kısmen özgürlüğü, mor renkler ise özgür olmayan ülkeleri gösteriyor. Türkiye dâhil Orta Doğu, Rusya ve Çin ve Afrika’nın büyük bir kısmı mora boyanmıştır.
Dikta rejimler yalnızca kendi bekaları için çalışır. Kaynakları kendi bekaları için harcayınca toplumsal refah için kaynak kalmıyor.
Bugüne ve geçmişe ait iki örnek vermek istiyorum. Bugün Rusya ve Putin örneği, geçmişte Endenozya ve Suharto örneği.
Rusya-Putin…
Putin 24 yıldır iktidardadır. Bunu anayasanın arkasından dolaşarak hileli yollarla yaptı. Putin'in yönetimi Rusya özellikle eski Sovyet ülkelerine yönelik ve saldırgan bir dış politika izledi. Birçok savaş çıkardı ve yalnızca Rusların değil dünyanın huzurunu bozdu.
*İkinci Çeçen Savaşı. (1999-2009)
*Gürcistan Savaşı. (2008) Gürcistan’ın Batı’ya dönük politikalarını engellemek için Güney Osetya ve Abhazya gibi ayrılıkçı bölgeleri Gürcistan’dan ayırdı.
*Kırım'ın İlhakı. (2014) Rusya, Kırım Yarımadası'nı işgal etti ve kısa bir süre sonra ilhak etti.
*Suriye İç Savaşına Müdahale. (2015-günümüz) 2015 yılında Suriye'deki Beşar Esad rejimini desteklemek için doğrudan askerî müdahalede bulundu.
*Ukrayna İstilası. (2022-günümüz) İşgal, geniş çapta bir uluslararası krize yol açtı.
Bu savaşlar birçok insanın ölümüne neden oldu.
Aslında içerde de muhalifler şüpheli ölümlerle yok edildi. Bunlar;
*Boris Nemtsov: Rusya'da önemli bir muhalif lider ve eski başbakan yardımcısı olan Nemtsov, Şubat 2015'te Moskova'da Kremlin'e yakın bir yerde silahlı saldırıya uğrayarak öldürüldü.
*Aleksandr Litvinenko: Eski bir FSB (Rusya Federal Güvenlik Servisi) ajanı olan Litvinenko, 2006 yılında Londra'da radyoaktif polonyum-210 maddesiyle zehirlenerek öldü.
*Anna Politkovskaya: Gazeteci ve insan hakları savunucusu olan Politkovskaya, Çeçenistan savaşı ve Putin yönetimi hakkında yazdığı eleştirisel yazılarla tanınıyordu. Ekim 2006'da Moskova'daki evinin önünde vurularak öldürüldü.
*Sergei Magnitsky: Magnitsky, yolsuzlukla mücadele eden bir avukattı ve Rus yetkililer tarafından kötü muamele ve yolsuzlukları ifşa etmişti. 2009 yılında cezaevinde kötü koşullar ve tıbbi ihmal sonucu hayatını kaybetti.
*Vladimir Kara-Murza: Putin yönetiminin sert bir eleştirmeni, 2015 ve 2017 yıllarında iki kez zehirlendi ancak hayatta kaldı.
*Aleksey Anatolyeviç Navalni: "Vladimir Putin'in en çok korktuğu adam" olarak tanımlanıyordu. 16 Şubat 2024'te Sibirya'daki Yamalo-Nenets hapishanesinde öldü.
Ekonomik gösterge olarak; Putin’in ilk yıllarında Rusya’da fert başına GSYH arttı. Ancak 2007’den sonra son onaltı yıldır Rusya orta gelir tuzağına düştü.
Son zamanlarda, Rusya güdümünde olan Şanghay ve BRİCS’e girmek isteyen Türkiye’nin iyi düşünmesi gerekir.
Endenozya’da Suharto 1965 darbesi ile geldi. 1968 -1999 arası, Endenozya Suharto'nun otoriter rejimi altında yönetildi. Siyasi partilerin faaliyetleri sınırlıydı, basın özgürlüğü üzerinde ağır sansür uygulanıyordu ve muhalifler baskıya uğruyordu.
AB ekonomik işler ve kalkınma komitesi tarafından hazırlanan bir demokrasi raporunda, Suharto ülke imkânlarını yakınlarına tahsis etmişti deniliyor ve;
“Sizi havaalanından Cakartaya götüren taksi şirketi de, otoyol geçiş ücretleri de, her biri Suharto’nun çocuklarından birine aitti. Kalma ihtimaliniz olan en büyük otelde onun ebeveynlerine aitti.” örneği veriliyor.
1968 yılında Endenozya’da fert başına GSYH 615 dolardı, 1999 yılında 1780 dolara yükseldi. Ama o tarihte diğer ülkelerde daha çok arttı. Söz gelimi;
Aynı yıllar arasında, Malezya’da 1730 dolardan, 6090 dolara, Güney Kore’de 1600 dolardan 17 000 dolara yükseldi.
Dünya geçmişte Hitler’den, Stalin’den ders almadı. Bugün yine aynı tuzağa düşüyor.
