Ankara Üniversitesi’nde düzenlenen Avrasya Sempozyumu’nda konuklardan biri Çin Halk Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı İao Junzheng idi.
Müsteşar, Çin’in dünyanın üçüncü, Türkiye’nin ise dünyanın 16. büyük ekonomisi olduğunu hatırlattı ve “2023 yılında Türkiye’nin ilk 10 ekonomi arasına girmesi bekleniyor” dedi. Avrasya bölgesinin kalkınması için yeni bir “İpekyolu” oluşturulması gerektiğine işaret eden Junzheng, “Avrasya’da hâlâ etkin bir ulaşım yok. Avrasya ülkeleri arasında demir yolları tam olarak kurulabilmiş değil. Yeni bir İpekyolu ile bölge ülkelerini bir araya getirerek, ekonomik kalkınmada yeni bir ivme sağlayabiliriz. Türkiye’nin komşu ülkeleriyle demir yolu inşaatında işbirliği sağlaması gerek” dedi.
* * *
Türkiye ve Türkistan’ı demiryolu ve karayolu ile birbirine bağlamak hayali, Prof. Dr. Zeki Velidi Togan’a aitti. Eserlerinden birinde uzun uzun bu hayalini anlatır. Sempozyumu katılımı ile destekleyen 9’uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de “İlk yapmamız gereken iş, Londra’yı Pekin’e bağlayacak demiryolu ve karayoludur” dedi. Demirel, dışarıda en çok öğrenci okutan ülkenin Çin olduğuna dikkat çekti. Çin’in 22 milyon, ABD’nin 17 milyon, Türkiye’nin 2.5 milyon üniversite öğrencisi olduğuna dikkat çekerek, “Peygamberimiz, ‘İlim Çin’de de olsa gidip bulun’ demişti. Şimdi Çin, ilim nerede ise gidip buluyor” diye konuştu.
İkinci oturum konuşmacılarından CHP İstanbul milletvekili Onur Öymen, Çin’in yurt dışında okuttuğu öğrenci sayısını 400 bin olarak verdi.
Demirel, Çin’in bugünkü ekonomik başarıya Deng dönemindeki kararlar sonucu ulaştığını anlattı. Demirel, Deng’in “Kedinin siyah ya da beyaz olması fark etmez. Kedinin fare tutması gerekir” diyerek, ideolojik önyargılarla değil akılla hareket etmek yolunu açtığını hatırlattı.
Demirel, konuşmasının önemli bölümünü Türk Dünyası’nın kültür birliğine ayırdı ve özellikle Ahıska Türkleri’nin vatanlarına dönüşü, vatanlarına dönen Kırım Türkleri’nin ev yapma mücadelesi ve Gagauz Türkleri’nin durumunu anlatırken hüzünlendi. Demirel, “Adam mühendis ama kendi evini kendi elleriyle yapıyor. Biz de Türkiye olarak Kırım’da bin tane ev yaptırdık” dedi ve sözlerini Dede Korkut’un “Gölgeli ağacın kesilmesin, Taşkın akan güzel suyun kurumasın. Kanatların uçları kırılmasın” diye başlayan duası ile bitirdi.
* * *
Birinci oturumda konuşan emekli Orgeneral Edip Başer, Avrasya değerlendirmesinden sonra “Türkiye çok dikkatli, duyarlı ve sağlam duran bir ülke olmayı hedeflemeli. Bunun için Cumhuriyetin temel değerlerine sahip çıkmak ve kendini güçlü kılan değerlerini sapasağlam ve güçlü kılmak gerekmektedir. Aksi takdirde kurtlar sofrasında Türkiye’nin şansı olmayacaktır. İnsanlar, içinde yaşadığımız günlerde olup bitenlerden dolayı kaygılı, ümitsizliğe kapılmış durumda. Ben ümitsiz değilim. Ümitsizliğe kapılmaya hakkımız yok. 19 Mayıs 1919’dakiler ümitsizliğe kapılmadılar” dedi.
Aynı oturumda konuşan eski Ulaştırma Bakanı Prof. Dr. Enis Öksüz, Türk Dünyası’nın ilk işinin ortak alfabe olması gerektiğini, İpekyolu’nun başlangıcı sayılabilecek Kars-Tiflis, Ahılkelek demiryolu için ilk adımların kendisinin bakanlığı döneminde atıldığını bildirdi.
Bu arada, 2010 yılının Başkurt Cumhuriyeti tarafından “Türk Dünyasında Zeki Velidi Togan Yılı” olarak ilan edildiğini de bu vesileyle hatırlatalım.
