Büyük Türkistan’daki Türk Cumhuriyetleri’nden özellikle Kazakistan ve Türkmenistan, petrol ve doğalgaz zenginliğini değerlendirerek, kalkınma hamlesi başlattılar.
Kazakistan, küresel sermayeye açık bir ülke. Öyle ki, artık Almatı’nın her tarafında küresel şirketlerin tabelaları veya panoları hakimdir.
Fakat Kazakistan devleti ve özel sektörü, bu değişimin orta ve uzun vadede ülkeye zarar vereceğini görmüş olsa gerek ki Kazak kültür ve tarihine yönelik projeleri hayata geçirmeye başladı.
***
Türkistan Milli Kurtuluş Hareketi lideri, Kızılorda doğumlu hukukçu, siyaset adamı Mustafa Çokay, son dönemlerde Kazakistan için yeniden büyük önem kazandı. Çünkü Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in “Ortalık Asya Birliği” önerisi, Mustafa Çokay’ın geliştirdiği bir düşüncedir. 1890 doğumlu olan Mustafa Çokay, Orta Asya’daki Türk hanlıklarını Türkistan adı altında bağımsız bir devlet olarak toparlamak istiyordu. Fakat, Sovyet devrimi, Orta Asya’yı ayrı devletler halinde sömürgeleştirdi. Mustafa Çokay da ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Batum üzerinden Trabzon’a, oradan İstanbul’a geldi. İşgal altındaki İstanbul’da bir süre kaldıktan sonra Paris’e geçti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi işgalciler tarafından Berlin’e götürüldü ama Almanlarla çalışmayı reddetti. Paris’e döndüğü günlerde hastalanarak vefat etti. Eşi, Naziler tarafından zehirlendiğini ifade etmiştir.
***
Kazak Devlet Sineması Kazak Film, Türkiye’ye yerleşmiş Kazaklardan olan Doç. Dr. Abdülvahap Kara’nın “Türkistan Ateşi Mustafa Çokay’ın Hayatı ve Mücadelesi” adlı eserini temel alarak yazılan senaryoya göre bir Mustafa Çokay filmi çekti.
Ardından, Kazakistan BTA Bank’ın desteğiyle “Mustafa Çokay’ın izinden” adlı bir belgesel çekimine başlandı. Belgesel, Çokay’ın doğduğu Kızılorda’da başlıyor, Paris’te sona eriyor.
Projenin başında bulunan Kasımhan Begmanov, ekibi ile birlikte bugünlerde İstanbul’da. Projenin Türkiye danışmanı Abdülvahap Kara, belgeselde benimle de bir röportaj yapılmasını tavsiye ettiği için ekip olarak gazeteyi ziyarete geldiler, çekimler yaptılar.
Kasımhan Begmanov ve arkadaşları ile kısa sürede kaynaştık. Begmanov, BTA Bank, yani Turan Alem Bankası’nın Başkan Yardımcısı Jahsılık Jarımbetov’un projeye tam destek verdiğini, Kazak televizyonları ve gazetelerinin de katkı sağladığını anlattı.
***
Düşünün, Kazakistan daha 18 yıl önce bağımsızlığını kazandı, ekonomisini toparladı ve şimdi geleceğini inşa edebilmek için, köklerini, temellerini arıyor. Temellerini ise Mustafa Çokay’ın açtığı yolda buluyor. Dolayısıyla Mustafa Çokay’ın filmini, belgeselini yapıyor.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduğunda Atatürk, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu gibi kurumları işte bu sebeplerle var etmişti.
Fakat, Atatürk’ten sonra, onun hayatını ve milli mücadeleyi anlatan film veya belgesel yapılmadı. Bu ayıp da bize yeter!
Bir düşünün, Makedonya dağlarındaki Yörük köyü Kocacık’ta başlayan, Selanik, Manastır, İstanbul, Şam, tekrar Selanik, İstanbul, Trablusgarp, Balkan Savaşları, Filistin cephesi, Doğu cephesi, Vahdetin ile Almanya gezisi, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşu ile devam eden bir film bir belgesel olsa, Türk çocukları yarınlarını kurarken, oradan ilham almaz mı?
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, TRT, Ziraat Bankası, Halk Bankası, Vakıfbank böyle bir dizi film ve belgesel yapmaktan aciz midir? Para mı yok? Elektrik faturalarından ne için para ödüyoruz o halde?
