Roma İmparatoru enflasyona karşı bu önlemleri almış sonu hüsran olmuştu

Roma, imparator Diocletianus döneminde ekonomik kriz içine girmişti.

Çünkü lüks yaşam, çok büyük ve pahalı projeler, artan savunma giderleri hazineyi zora sokmuştu.

Halkın satın alma gücü zayıflamış, yoksulluk, sefalet, karaborsa artmıştı.

Ama Diocletianus çevresi altın saraylarda yaşıyordu. 

Ezilen sınıflar tepki göstermeye başladı.

Diocletianus tepkilerini azaltmak için ekonomiye müdahale etti.

Devlet yatırımları yürütmek ve asker, memur maaşlarını ödeyebilmek için karşılıksız para basmak zorunda kaldı.

Vergiler kat kat arttı. Faizler yükseldi.

Enflasyon yüzde binleri geçti.

Önceleri 7-8 Drahmi’ye satılan bir ölçek buğdayın fiyatı 120.000 Drahmi’ye çıktı.

Oysa Roma imparatorlarının en çok önem verdikleri konu, yiyecek ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarını herkesin ulaşabileceği bir düzeyde tutmaktı.

Çünkü aç bir halk isyan edebilirdi.

Aldığı önlemlerin enflasyona çare olmadığını gören İmparator Diocletianus,

aşırı fiyat artışlarını tüccarların ve işadamlarının açgözlülüğüne bağlayarak, temel gıda fiyatlarına ve faize müdahale etti .Bir kararname ile mal ve

hizmetlerin bedellerini tek tek belirledi.

Hububat, şarap, et, sebze, meyve, deri, kürk, ayakkabı, kereste, halı, giysi, vasıfsız işçiden avukata kadar uzanan meslek erbabının yevmiyeleri gibi bir çok mal ve hizmetin bedellerinin yer aldığı uzun liste Batı Anadolu, Mısır ve Yunanistan''da birçok kentte mermer blokların üzerine yazdırılarak halka duyuruldu. (Türkiye''de Stratonikeia, Aphrodisias ve Aizanoi antik kentlerinde bu yazıtlar gün yüzüne çıkarılmış durumda)

Bu kararname ilk başta halkta memnunluk yarattı.

Enflasyonun altında ezilen ama bu kararnameden güç alan öfkeli tüketiciler, kimi yerlerde liste fiyatının üzerine çıkan esnafın işyerlerini tahrip ettiler.

Bu önlem kısa süreçte enflasyonda bir iyileşme sağlasa da, uzun süreli sonuçları ekonomiyi çökertti.

Çünkü üreticiler üretimini durdurdular ya da takasa yöneldiler.

Maaş ve yevmiyelere de üst sınır getirildiği için, başta askerler olmak üzere sabit gelirli insanlar paralarının giderek eridiğini gördüler.

Satışları durduran esnaf bu kez stok yapmaktan dolayı cezalandırıldı.

Sonunda ülkede kıtlık başladı.

Açlık, sefalet, karaborsa hat düzeye yükseldi.

Ta ki, Diocletianus’un iktidarı M.S. 305 yılında sona erdiğinde, kararname yürürlükten kaldırıldı ve günlük yaşama ekonominin kendi yasaları yeniden egemen oldu.

O dönem yaşayan İzmitli düşünür Lactantius tarihe şu kaydı düştü.

"Diocletianus yaptığı çeşitli hukuksuz işler nedeniyle fiyatların korkunç derecede artmasına neden oldu. Bir yasa çıkararak enflasyonu, faizi sınırlamaya kalkıştı ama küçücük, önemsiz gerekçelerle çok kan döküldü. İnsanlar en küçük bir malı satışa çıkarmaktan korkar oldular ve görülmemiş bir kıtlık başgösterdi."