Sri Lanka, Hint yarımadasının güneyinde bir ada devleti... Eski adı Seylan... Hani şu "kaçak çay"ın ana vatanı olan eski İngiliz sömürgesi... İşte o ülkede, 20 yıllık iktidar, ülkeyi ekonomik açıdan tam bir kaosa soktu ve sonunda Cumhurbaşkanlığı sarayı basıldı. Göstericiler, sarayın havuzunda yüzdü... Cumhurbaşkanı kaçtı...
Sri Lanka, İngiltere''den bağımsızlığını kazandığı 1948 yılından bu yana en büyük ekonomik krizle karşı karşıya. Ülke Mayıs ayında tarihinde ilk kez temerrüde düştü. 51 milyar dolarlık borcunu ödeyemeyecek hale gelen Sri Lanka''nın IMF ile görüşmeleri sonuçsuz kaldı.
Türkiye''nin de yılsonuna kadar 200 milyar dolar civarında borç ödemesi var. İktidar, paket üzerine paket hazırlıyor ama zamdan başka bir iş yapmıyorlar. "Faiz düşürme" operasyonu ile Türk Lirası''nı çökerttiler ama korumalı mevduata, yani parası olana enflasyon farkı adı altında yüksek faiz veriyorlar!
***
Sri Lanka''da protesto gösterileri, 2022''nin Mayıs ayında artmış ve 9 Mayıs''ta Başbakanlık Ofisi''nin çevresinde toplanan göstericiler ile hükümet yanlıları arasında arbede yaşanmış, başkent Kolombo''da askeri birlikler göreve çağrılmıştı. Muhalefetin artan baskısı sonrası Başbakan Mahinda Rajapaksa istifa etmişti.
Olaylarda 50''den fazla siyasetçinin evi yakılmıştı.
Ajanslara göre Sri Lanka''da yıllık enflasyon resmi verilerde Nisan''da yaklaşık yüzde 34''tü. Ancak uzmanlar gerçek enflasyonun yüzde 122 olduğunu söylüyor.
Ülkede yılın ilk altı ayında petrol fiyatları yüzde 137, mazot fiyatları yüzde 230 arttı.
İlginç rakamlar değil mi? Türkiye''de de TÜİK''e göre tüketici fiyat endeksi yıllık yüzde 78,62, ENAG''a göre yüzde 175.55 olarak gerçekleşti.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı''ndan Sri Lanka olayları hakkında yapılan açıklamada "Ülkenin karşı karşıya bulunduğu ciddi siyasi ve ekonomik sorunların çözümünün toplumsal uzlaşıdan geçtiğine inanıyoruz. Bu süreçte tüm taraflara itidalli davranmaları ve şiddetten kaçınmaları çağrısında bulunuyoruz." denildi...
Ne kadar doğru bir açıklama değil mi? Sorunların çözümü nereden geçiyormuş? Toplumsal uzlaşıdan... Öyleyse Türkiye neden "ittifak" adı altında iki siyasi kampa bölündü... Türkiye''ye toplumsal uzlaşı çağrısını kim yapacak? İş işten geçtikten sonra mı uzlaşma söz konusu olacak?
***
Sri Lanka''daki ekonomik krizin Türkiye''deki krizle benzer yönleri bulunmasının ana sebebi belli...
Dünyanın 100 ülkesinde dönem dönem IMF ve Dünya Bankası programları uygulanıyor. AKP iktidarı da 57''nci Hükümet''ten devraldığı "Kemal Derviş programı"nı uyguladı...
Sri Lanka da IMF programı uygulamaya çalışan bir ülke ama son olarak IMF de destek vermedi... Sri Lanka''da ilk isyan çıktığı zaman 10 Mayıs''ta İngiltere''nin The Guardian gazetesinde, Larry Elliott imzasıyla çıkan yazıda, "Gelişmiş ülkelerin ekonomik çöküş sürecinde ilk düşen domino taşının Sri Lanka yerine Türkiye olması bekleniyordu" denilmişti.
Yazıda Sri Lanka''nın ekonomik çöküşünü tamamladığı ve IMF ve Dünya Bankası''nın "kurtarma paketi hazırlama girişimlerinde bulunmalarına karşın ülkenin daha da kötüye gitmesinden" endişelendiği ifade edilmişti.
Dünya genelinde gelişmekte olan ülkelerin pandemi, borç yükü ve gıda ve akaryakıt fiyat artışının yarattığı krizle mücadele ettiği belirtilen yazıda, bu ülkelerin sırayla ekonomik çöküşe sürüklendiği belirtilmişti.
Yazıda, "Türkiye, yıllık yüzde 70 enflasyon oranına karşın hâlâ ayakta. Tehdit altında olan diğer ülkelerin aksine Türkiye kendi halkını besleyebiliyor" denilmişti...
Aradan iki ay geçti... Türkiye, şimdi kendi halkını besleyebiliyor mu?
