Geçen hafta Türkiye'nin karşı karşıya kaldığı cephenin çok genişlediğini, bazı ülkeleri yanımıza çekerek cephenin daraltılmasının faydalı olacağını belirtmiştim.
Karşımızdaki ülkelerden başat durumda olan Rusya, özellikle dost görünüp, Suriye'de, Akdeniz'de ve Libya'da olsun dolaylı yollardan Türkiye'yle menfaat mücadelesi içindedir. Bu nedenle Rusya'yla ortak menfaatler üzerinden mutabakat sağlanarak sahadaki konumumuzun güçlendirilmesine çalışılmalıdır.
Rusya'nın Libya'daki amacı
Rusya, Suriye'den sonra Libya'da da deniz ve hava üslerine sahip olmak istemektedir. Bu nedenle Libya'daki iç kargaşada üstünlük sağlayan Hafter'den yana tavır almıştır.
Desteğini, silah, malzeme ve Wagner Grubu paralı askerlerle sürdürmektedir. Milliyetini kamufle ettiği uçaklarını, doğrudan veya Belarus üzerinden gönderdiği söylenmektedir. Mısır, S.Arabistan ve BAE'yle de koordine ederek, paralı askerleri Sudan ve Çat'dan getirilenlerle arttırmıştır. Yeni savaşçılar arasında İran ve Afgan kökenlilerin de bulunduğu, Hafter milislerine katılmadan önce Rusya'nın Lazkiye'deki üssünde organize edildiği ifade edilmektedir.
Libya'daki güç dengesi, Türkiye'nin sahaya inmesiyle değişmiş, BM tarafından da meşruiyeti tanınan UMH, Hafter'in kontrolündeki birçok bölgede üstünlük sağlamıştır. Halen Libya'da en etkili ülke Türkiye'dir.
Vattiye Hava Üssüne saldırı
UMH kontrolüne geçen, stratejik önemdeki Vattiye hava üssüne, geçen Cumartesi gecesi yabancı uçaklar tarafından saldırıda bulunulmuştur. Türkiye'nin gönderdiği bazı askeri sistemlerin (özellikle hava savunma) hasar gördüğü belirtilmiştir. Olayda Türk güçlerinin hedef alındığı aşikârdır.
Uçakların kimliği bilinmemektedir. Bu saldırının doğrudan Rus uçaklarıyla yapılmayacağı, ancak Rusya'yla koordine edilmeden de yapılamayacağı bir gerçektir. Uçakların BAE'lerine ait olduğu, Mısır'ın Libya sınırına yakın yerdeki üssü kullandıkları iddia edilmektedir.
Misilleme olarak SİHA'ların Wagner paralı askerleri vurduğu ve büyük zayiat verdirdikleri haberi alınmıştır. Bunun üzerine Lavrov acil ateşkes yapılmasını önermiş, Rusya ve Türkiye'nin ateşkes üzerinde çalıştıklarını söylemiş, Hafter'in bu konuda ikna edildiğini, Türkiye'nin da Sarrac'ı ikna etmesini talep etmiştir.
Olayları tırmandıran da ateşkes isteyen de Rusya'dır. Geçen hafta ifade ettiğim gibi ateşkes için şartlar uygun değildir. Hafter'in önce işgal ettiği yerlerden çıkması veya püskürtülmesi gerekir. Durum üstünlüğü Türkiye'nin desteği ile tamamen UMH'ye geçtikten sonra müzakere edilebilir.
Rusya'yla Libya'da ortak menfaatler tespit edilmeli
Bunun gibi teşebbüsler durumu içinden çıkılamaz bir yöne sürükleyebilir. Küresel güçlerle doğrudan karşı karşıya gelmenin bir faydası yoktur. Onu dengeleme yolları aranmalıdır. ABD, Rusya'nın Libya'da üs bulundurmasını arzu etmez. Ancak seçim sürecinde bu gibi konulara uzak kaldığı anlaşılmaktadır.
Burada Türkiye'nin menfaatinin, şartlar uygun olduğunda, Sarrac yönetimi ve Rusya'yı bir araya getirip, kendisinin ve Rusya'nın da menfaatine olan işbirliği konularında ortak kararlar alınmasını sağlayarak Rusya'nın karşı gruptan çözülmesine imkân yaratmak olduğu değerlendirilmektedir.
Rusya'yla işbirliği Suriye'de de geliştirilebilir
Türkiye'nin Rusya'yla Suriye'deki işbirliğinin eskisi gibi sağlıklı yürüdüğü söylenemez. Astana Süreci İran'ın da katılımıyla devam etmekte, ancak İdlip'te görüldüğü üzere sağlıklı sonuç alınamamaktadır. Bunun başlıca sebebinin Türkiye'nin Esat yönetimine karşı olan tutumunu devam ettirmesidir. Türkiye, Suriye'nin siyasi birlik içinde toprak bütünlüğünün Esat ile olamayacağında ısrarlıdır.
Şimdi Esat'ın iktidarı bırakacağına ilişkin bir iddia var. Rusya'nın da Esat'la devam etmek gibi bir ısrarı yok. Bu durum, Türkiye'nin Suriye yönetimiyle anlaşabilmesi için bir fırsat olarak görülebilir, Suriye konusunda da Rusya'yla yeni bir sayfa açılabilir. İran'ın da katılımıyla çözüm yolları daha kolay bulunabilir. Ancak Esat gidince ortaya çıkabilecek yeni yönetimin, mevcut şartlar içinde çok farklı olmasını beklemek de gerçekçi olmaz. Fakat böyle bir fırsat çıkarsa bunu da kaçırmamak gerekir.
Fransa'nın, NATO'dan Türkiye için destek alamayınca dikkatini AB'ye çevirmesi ve Türkiye'ye karşı onu hareketlendirmeye çalışması da dikkate alındığında, Türkiye'nin Rusya'yı kendi tarafına çekmesinin önemi daha da artmıştır.
