Azerbaycan-Ermenistan savaşının başlangıcından itibaren Rusya'nın kaygan bir tutum sergilediği, ancak kendi politikası ve çıkarlarını gözeterek bilinçli hareket ettiği anlaşılmaktadır.
Şüpheli tavır
Rusya bugüne kadar Ermenistan'a destek vermiş, Kolektif Savunma Anlaşması da yaparak savunmasını da üslenmiştir. 27-28 yıldır Azerbaycan topraklarının işgaline ses çıkarmamış, Ermenistan'ın tahrikleri ve davranışlarının arkasında olmuştur.
Ancak Ermenistan'ın son saldırıları karşısında Azerbaycan'ın başlattığı Karabağ operasyonuna başlangıçta sessiz kalmış, bir müddet sonra ateşkes için fazla ses getirmeyen bir çağrıda bulunmuş, Azerbaycan'ın işgal edilen topraklarını kurtarmak için ilerlemesine, harekât belirli bir safhaya ulaşıncaya kadar tepkisiz kalmıştır. Hatta Putin, savaşın Karabağ topraklarında cereyan ettiğini, Ermenistan'ı tehdit etmediğini, bu nedenle Kolektif Savunma Anlaşmasının yürürlüğe girmesine gerek olmadığını dahi ifade etmiştir.
Rusya'nın bu davranışının sebebi, Ermenistan'ın son yıllarda batıya olan ilgisini arttırarak yakınlaşması, ABD ve AB'yle ekonomik işbirliği anlaşması imzalaması, Rusya'ya karşı umursamaz bir tavır takınması ve bu nedenlerle ona bir ders vermek istemesi olarak gösterilmiştir.
Ateş kes çağrıları
Rusya, Azerbaycan'ın mutlak üstünlük sağlaması ve Ermenistan güçlerinin bozguna uğraması karşısında, iki ülke dışişleri bakanlarıyla Moskova'da bir toplantı düzenlemiş ve Ermenistan'ın bu çağrıya uymayacağını bile bile ateşkes ilan edilmesini sağlamıştır. Ancak buna rağmen Ermenistan'a askeri malzeme desteğine devam etmiştir, etmeyi de sürdürmektedir.
Rusya'nın bu ateşkesten beklentisinin, Ermenistan güçlerinin yeniden toparlanmasına fırsat yaratarak biraz da olsa dengeyi sağlamak, bu süre içinde Ermenistan'ın sivil yerleşim yerlerine yaptığı füze saldırılarına göz yumarak Azerbaycan'ın savaşa devam azim ve iradesinin kırılmasına imkân yaratmak olduğu değerlendirilmiştir.
İkinci ateşkes ilanı da bir sonuç vermemiştir. Ermenistan sivilleri hedef alan saldırılarına devam etmektedir. Azerbaycan'ın bu şekildeki bir ateşkese uyması mümkün olmadığından, Karabağ içindeki ilerleyişini sürdürmektedir.
Rusya'nın amacı ne?
Türkiye'yle Azerbaycan tek millet, iki devlettir. Türkiye her şartta Azerbaycan'ın yanındadır. Azerbaycan'ın bölgede güçlü olması, Türkiye'nin Türk Dünyasına olan bağlantısını kolaylaştıracak, Türkiye'den Kafkasya'ya, oradan da Orta Asya'ya uzanan etkin bir Türk Birliği oluşmasına imkân yaratacaktır. Bu durum, Rusya'nın Kafkasya ve Orta Asya'daki etkinliğinin zayıflaması anlamına gelmektedir. Enerji kaynaklarının ve yollarının kontrolü de, önemli bir faktör olarak görülmektedir.
Bu durumda Rusya'nın, Azerbaycan'ı Ermenistan'la dengelemek istediği, bu nedenle iki ülke arasındaki sorunların devam etmesini sağlayarak istikrarsız bir zemin oluşturmayı, böylece bölgedeki kontrolünü ve etkinliğini devam ettirmeyi planladığı anlaşılmaktadır. Bunu gerçekleştirmek maksadıyla, Azerbaycan için can olan Türkiye'nin, olaya müdahalesine fırsat vermemek için, onu müzakere masasından ve sahadan uzak tutmaya çalışmaktadır.
Müttefik mi, rakip mi?
Sürekli diyalog içinde olduğumuz Rusya'yla, müttefikmiş gibi görünmemize rağmen, ortak menfaatler doğrultusunda hareket ettiğimiz pek söylenemez. Konu bazında bazı ittifaklar oluşturmamıza rağmen bunlar da süreklilikten yoksundur.
Bunun en yakın örneği Suriye'dir. Önce Fırat Kalkanı sonra Zeytin Dalı operasyonlarına fırsat tanımış, ancak PYD/PKK'yla olan dayanışmasını sürdürmüştür. Gerçi onları ABD'ye kaptırmamak için bunu yapmışsa da uygulama aleyhimizedir. İdlip'te de ortak hareket etmemize rağmen, durum sürekli olarak aleyhimize gelişmektedir.
Libya'da da karşıt taraflarda bulunmanın sıkıntısı yaşanmaktadır.
Doğu Akdeniz'de de önceleri GKRY aleyhinde hareket ederken, şimdi onun yanında, dolayısıyla Yunanistan tarafında yer almıştır.
Bu durumda Rusya'yı, müttefik olarak görmek yanlıştır. Ancak her ortamda diyaloğu devam ettirdiğimiz, konu bazında bazen rekabet, bazen de ittifak sağladığımız ülke olarak nitelendirmek doğru olacaktır. Kaygan zeminde hareket ettiği için dikkatli olmak gerekmektedir.
