“Kumarbaz yanıltmacası” kavramı bana ait değil.
Bir felsefi kavram.
Ve, felsefenin “yanıltma araçları” başlığı içinde yer alıyor.
Hatalı akıl yürütme
Önceki gün kitapçıları gezerken İnkılâp Yayınları tarafından yayınlanan, Stephen Law adlı yazarın “Görsel rehberler-Felsefe” adlı kitabı dikkatimi çekti. (Hepinize öneririm.)
Tarih boyunca felsefenin kullandığı araçlar sıralanırken, “kumarbaz yanıltmacası” na da yer verilmiş.
Peki nedir bu?
Kitapta şöyle açıklanıyor:
“Bir piyango bayiinin önünde bir süre durup bekleyin.
Çok geçmeden birinin gelip, ’Artık çıkma olasılığı düşük olduğu için önceki hafta çıkan sayıları seçme hatasına düşmeyeceğim’dediğini işiteceksiniz.
Bu, ’kumarbaz yanıltmacası’olarak bilinen hatalı uslama(akıl yürütme) türüdür.”
Yanıltmaca iki yönlü işliyormuş.
Yani tersine de geçerli imiş.
Uzman diyor ki, insanlar, önceki hafta piyangoda çıkan rakamları seçmekten sürekli olarak kaçınırlar.
Belki de attığınız zarın, her seferinde 6 gelmesine neden olan başka bir şey vardır; belki de zarınız hilelidir. Ancak, art arda beş kez 6 attıysanız, bir sonraki seferde yine 6’yı yakalama olasılığınızın daha az olduğunu kesinlikle düşünmemelisiniz.
Siyaset piyangosu!..
Bunu siyasete uygularsak, benzer durumla karşılaşıyoruz.
Karpuz kabuğuna basıp düştükten sonra, önündeki kabuğu görüp yanından geçmek yerine “Eyvah, yine düşeceğim” diyen ve yine üzerine basan bizim Temel’in durumuna
benziyor.
Seçimlerde yaptığımız hatayı tekrar tekrar yapmaktan kaçınamıyoruz ve sürekli olarak “Elim kırılsaydı da vermeseydim” yakınmalarını duyuyoruz.
Daha somutlaştırırsak.
İktidar partisi AKP’nin her defasında akıllanacağını, artık ülke lehine kararlar alacağını, milli birlik ve bütünlüğü lafta bırakmayacağını, ağzında sakız yaptığı adalet ve hukuku tam anlamıyla işler hale getireceğini söyleyip duranlar var.
Felsefedeki “kumarbaz yanıltmacasına” bir örnek de şöyle veriliyor:
“Evime yıldırım düştü, dolayısıyla tekrar olma ihtimali çok düşük!..”
Tam da Mehmet Akif’i anmanın zamanı:
“İbret alınsaydı, tarih hiç tekerrür eder miydi?..”
12 Eylül referandumunda, sandık başına ibret almış olarak gidersek, bu yanılgılara düşmekten kurtuluruz inancındayım.
DEĞİRMEN
ABD, 7 yıl önce işgal ettiği
Irak’tan çıkmış! Bakalım Türkiye’den
ne zaman çıkacak?
NOT: Önümüzdeki çarşamba sizlerden uzak kalacağım.
12 Eylül referandum günü tekrar görüşmek üzere, “HAYIR’lı” pazarlar dilerim.
