Bilindiği gibi 1915'te Osmanlı vatandaşı Ermenilerin tehcir edildiği yer Suriye vilayetiydi. Bunların bir kısmı, Doğu Anadolu'nun çeşitli ilerine sığınmıştır. Tehcirden geri dönenler de çoktur. Prof. Dr. Salim Çöhçe'ye göre din değiştirerek kalanların sayısı 100 bin, Hrant Dink'e göre 300 bin civarındadır. Dink, "500 bin de olabilir" demekteydi..
Hrant Dink'in bilgisayarındaki hard diskin öldürüldüğü anlarda çıkarılıp alınmış olduğunu da hatırlatalım. Kimin aldığını bilen yok! Bu hard diskte, Ermeni kökenli devlet büyüklerinin listesi mi vardı? Dink'in öldürülmesine bu araştırma mı sebep oldu? Yoksa devlette ve siyasette kimlerin Ermeni kökenli olduğu mu ortaya çıkacaktı!
***
Suriye'ye tehcir edilen Ermenilerin büyük kısmının, Fransa, ABD ve Güney Amerika ülkelerine göç ettiği, bu ülkelerde şimdi bulunan Ermeni, nüfusundan bellidir.
Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu'nun bir makalesinde verdiği bilgilere göre dönemin ABD Halep Konsolosu Jackson, 8 Şubat 1916 tarihinde büyükelçi Henry Morghentahu'ya gönderdiği raporunda Amerikan yardım kuruluşu Near East Relief aracılığıyla Suriye ve Şehr-i Zor'da bulunan göçmenlerden 486 binine yardım yapıldığını bildirmiştir. Yine Amerikan arşivinde bulunan Ermeni Patrikhanesi çizelgesine göre göçmenlerin 644 bin 900'ü, 18 Aralık 1918'de, Osmanlı Devleti tarafından çıkarılan geri dönüş kararnamesiyle evlerine dönmüştür.
***
Bu Ermenilerin büyük kısmının sonraki yıllarda göç ettiğini varsaysak bile kalanlar da olmuştur..
Peki Suriye'de bugün ne kadar Ermeni vardır?
İç savaştan önce Suriye'de yaklaşık 80 bin Ermeni'nin, yaşadığı, bunların da 60 bininin Halep'te bulunduğu söyleniyordu. 12 binden fazla Suriyeli Ermeni, Ermenistan'a göç etti. Bunların bir kısmı Ermenistan vatandaşlığına kabul edildi.
Agos gazetesinde 6 Ağustos 2015'te yayınlanan bir röportajda Gaidz Cabakhjuryan adlı Halepli Ermeni genç, "Dedem kendini 12 yıl Kürt sanıyor.. Antep'e, daha sonra da Kamışlı ve ardından Halep'e geliyor. Halep'e geldiğinde tanıdıklar, 'Sen Ermeni'sin' diyorlar. Aslında kendisi hep Hıristiyan olduğunun farkında.. Halep'e gelince, Ermenice öğreniyor. Ama dilleri Kürtçe, nenemin söylediği Kürtçe türküler hâlâ kulaklarımdadır. Annem konuşur, biz de duyduk büyürken. Kürtçe, Türkçe.. Diyorum ya, dedem Kürt bilmiş kendini. Ben eminim, gidelim Palu'ya, Antep'e, bana benzeyen Kürt kuzenler bulunur oralarda" diye konuşmuş.
***
Diğer taraftan, bana Hilmi Özden'in gönderdiği "Özel Büro" imzalı bir yazıda "Suriyeli 3.5 milyon mültecinin geldiği yerler ile 1915 tehciri ile gönderilen Ermenilerin iskan edildiği yerler aynı yerlerdir. Bu gelen 3.5 milyon insandan kaçı Ermenidir?" diye soruluyor.
18 Aralık 2015'te Hürriyet'te yayınlanan Rıfat Başaran'ın "Mülteci göçünün gizli Hıristiyanları" başlıklı haberine göre Türkiye'ye sığınan binlerce Hıristiyan mülteci, Yozgat, Aksaray, Çorum, Amasya, Kırşehir, Erzurum, Afyon gibi Anadolu kentlerinde kimliklerini gizleyerek hayat mücadelesi veriyor. Hıristiyan mülteciler arasında 1915'te Anadolu'dan ayrılan Ermenilerin torunları da var. "Komşularımız bizi Müslüman sanıyor" diyorlar.
Hilmi Özden, tehcir edilen Ermenilerin torunlarının, Türkiye'nin birçok il ve ilçesine dengeli bir şekilde dağıtılmasını sorguluyor.
Bu verilere dayanarak, soruyorum: Acaba vatandaşlığa alınacak 300 bin Suriyeli arasında kaç Ermeni olacak?
Ömer Çelik, Ermenilerin, Rumların ve Yahudilerin torunlarını Türkiye'ye yerleşmeye çağırmıştı hani..
Geldiler işte! Onlar da Osmanlı vatandaşıydı, değil mi?
