"Hidrolik çatlatma" ile ilgili yazıma farklı tepkiler geldi. Öncelikle belirtmeliyim ki yazımda "Türkiye''deki depremlerin sebebi hidrolik çatlatmadır" diye kesinleşmiş bir yargı yoktur. Zaten bu yönde kesin bir veri de yok. Yalnız Türkiye''de resmî açıklamalara göre 2019''dan beri hidrolik çatlatma yöntemi uygulanıyor. Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin ise Türk Milleti''nin ve Türkiye''nin geleceğini etkileyecek kadar büyük sonuçları olmuştur. Bu sebeple hidrolik çatlatmanın depremlere sebep olduğunu ve olabileceğini, ayrıca su kaynaklarını da kirlettiğini bilmek zorundayız.
Fay hattı bulunmayan yerlerde 2-3 arası depremler olabiliyor. Fay hattı bulunan yerlerde ise deprem büyüklüğü 7.9''a kadar ulaşabiliyor!
***
Kimileri bu yazıyı iktidara eleştiri diye yazdığımı zannetmiş. Hiç ilgisi yok. Sadece konuyla ilgili iddialar dallanıp budaklandığı için doğru bilgi vermeye çalışıyorum. Kimileri de ısrarla kaynak belirtmemi, bilimsel referans göstermemi istiyor. Burada bilimsel makale yazmıyorum ama bilim dışı bir görüşe de yer vermem. Kaynak o kadar çok ki belgeseli bile çekilmiş! Konu ABD, Kanada ve Batı Avrupa''da birkaç yıldır halkın ve medyanın gündemindedir. Türkiye''de ise sadece Sabah gazetesinde 10 Mart 2012 tarihli bir haberde "Hidrolik çatlatma Ohio''da depreme neden oluyor" diye bilgi verilmişti.
Ben, konuya Uygur Kayahan''ın, depremin ilk günü odatv''de çıkan hidrolik çatlatma ile ilgili inceleme yazısından yola çıkarak girdim. Yazıyı Twitter''da aynı gün paylaştım.
***
Bugün "usgs.gov" sitesindeki soru ve cevaplardan bahsedeceğim. USGS, ABD Yerbilim Araştırma Kurumu''dur ve dünyadaki bütün depremleri, daha önceden yerleştirdiği cihazlarla takip etmektedir:
"SORU: Fracking, depremlere sebep olur mu?
CEVAP: Uyarılmış depremlerin çoğu, doğrudan hidrolik kırılmadan (fracking) kaynaklanmaz. Amerika Birleşik Devletleri''nin merkezinde depremlerdeki artış, öncelikle petrol üretiminin bir yan ürünü olan atık sulardan kaynaklanıyor.
Oklahoma''da, depremlerin yüzde 2''si hidrolik kırılma operasyonlarıyla ilişkilendirilebilir. Kalan depremler, atık su bertarafı ile tetiklenen depremlerdir. Amerika Birleşik Devletleri''nde hidrolik kırılmanın sebep olduğu bilinen en büyük deprem, 2018''de Teksas''ta meydana gelen 4.0 büyüklüğünde bir depremdi.
SORU: Oklahoma''da 2009''dan beri bir deprem dalgası var. Bunlar hidrolik kırılmadan mı kaynaklanıyor?
CEVAP: 2009''dan başlayarak, Oklahoma depremsellikte bir artış yaşadı. Bu dalgalanma o kadar büyüktü ki, büyüklüğü 3 ve daha büyük depremlerin oranı 2014''ten 2017''ye kadar Kaliforniya''dakileri aştı. Bu depremler petrol ve gazla ilgili süreçlerle tetiklenirken, çok azı da hidrolik kırılmayla tetiklendi. Oklahoma''da hidrolik kırılmanın sebep olduğu bilinen en büyük deprem 3.6...
SORU: Sıvı enjeksiyonunun sebep olduğu depremler ne kadar büyük?
CEVAP: Bilimsel literatürde belgelenen sıvı enjeksiyonunun sebep olduğu en büyük deprem, 23 Eylül 2016''da Oklahoma''nın merkezinde meydana gelen 5.8 büyüklüğündeki depremdi. Oklahoma''da, üçü 2016''da meydana gelen, büyüklüğü 5''ten fazla olan dört deprem meydana geldi. 2011''de, Colorado, Raton Havzası''nda sıvı enjeksiyonu ile 5,3 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.
Özbekistan''daki petrol üretimi gibi diğer insan faaliyetleri sonucu da 7''den büyük depremler oldu.
SORU: Derine sıvı enjeksiyonu depremlere nasıl yol açar?
CEVAP: Derine enjekte edilen sıvı bazen hidrolik olarak arızalara bağlanır. Fay içindeki sıvı basınçları artarak faylar üzerindeki sürtünme kuvvetlerine karşı koyar. Bu da, deprem meydana gelme olasılığını artırır. Planlı bir atık su bertaraf faaliyetinin endişe yaratacak kadar büyük depremleri tetikleyip tetiklemeyeceğini tahmin etmek için herhangi bir yöntem mevcut değildir."
***
Tabii burada verilen bilgiler de "yönlendirici"dir. Çünkü "hidrolik çatlatma doğrudan depreme sebep olmaz, sıvı enjeksiyonu sebep olur" diyorlar ama zaten hidrolik çatlatma sıvı enjeksiyonu ve kimyasal ile yapılıyor!
Doğanın dengesiyle hiçbir şekilde oynamamak gerekiyor...
Bu yaşanan gerçekleri görmezden gelemeyiz...
